img979

6 gwary i żargony młodzieżowe), żołnierze, sportowcy itp.¹ Wśród gwar XIX-wiecznej Warszawy wyróżnił Bronisław Wieczorkiewicz gwary: ulicznikowskie, dorożkarską, andrusów, złodziejską, szulerów karcianych, rzemieślniczą, partyjną, szkolną, studencką, aktorską i flisaków². So-cjolingwistyka współczesna nie może ograniczyć pola badań do tego typu odmian, nazywanych gwarami lub żargonami. Powstały i pewne próby klasyfikacji tych odmian. D. Buttler³ wyodrębnia: 1) gwary no-minatywne (uzupełniające zasób nazw języka ogólnego), 2) maskujące (służące utajnieniu wypowiedzi), 3) ekspresywne (powołane do podtrzymywania więzi koleżeńskich, wyrażające żartobliwą lub ironiczną postawę wobec świata). S. Grabias dzieli gwary środowiskowe na: 1) zawodowe (np. myśliwska, złodziejska) i 2) ekspresywne (np. uczniowska, studencka), a w obręhie obu tych typów gwary: a) genetycznie tajne i b) genetycznie jawne⁴. We wszystkich odmianach środowiskowych wy-występują i elementy nominatywne (słownictwo specjalne), i ekspresywne, w różnych jednak proporcjach.

Nie jesteśmy w stanie zarysować tutaj mapy polskich socjolektów. Potrzebne są badania empiryczne, nie ograniczające się przy tym do wybiórczych analiz słownictwa i słowotwórstwa, jak to ma miejsce

95

1

   Por. z ostatnich lat prace: D. Bartol: O warszawskiej gwarze studenckiej. W: Współczesna polszczyzna. Red. H. Kurkowska. Warszawa 1981, s. 321— —335; tejże: Gwara studencka. „Poradnik Językowy” 1972, s. 28—32; S. Hop-pe: Polski język łowiecki. Warszawa 1982; tenże: Słownik języka łowieckiego. Warszawa 1981; S. Kania: O gwarze uczniowskiej. „Przegląd Lubuski” 1972, s. 79—86; tenże: Grypsera. „Poradnik Językowy” 1972, s. 597—602; tenże: Ze współczesnej gwary żołnierskiej. „Przegląd Humanistyczny” 1975, z. 19, s. 113—-—121; tenże: Próba charakterystyki strukturalnej gwary żołnierskiej lat 1918— —1968. Studia i Materiały WSP w Zielonej Górze. „Nauki Filologiczne”. T. 1. Zielona Góra 1975, s. 65—79; tenże: U źródeł gwary żołnierzy Ludowego Wojska Polskiego. „Poradnik Językowy” 1973, s. 544—548; S. Królikowska: O współczesnym słownictwie przestępców. Acta Universitatis Lodziensis. „Filologia Polska”. T. 110. Łódź 1975, s. 55—77; A. Lewandowski: Augmentatywa w języku studentów. „Poradnik Językowy” 1977, s. 394—403; J. Ożdżyński: Mówione warianty wypowiedzi w środowisku sportowym. Wrocław—Kraków 1979; K. Stępniak: Polska gwara złodziejska. „Juźnoslovjanska Filologija” XXX, 1973, s. 203— —209; tenże: Słownictwo hippisowsko-narkomańskie w Polsce. „Prace Filologiczne” XXX, 1981, s. 396—300; J. Sułkowska: Z języka współczesnej młodzieży studenckiej. „Poradnik Językowy” 1973, s. 24—29; R. Tokarski: Uwagi o gwarze wędkarskiej. „Poradnik Językowy” 1977, s. 111—121; L. Kaczmarek; T. S kuta a 1 a n k a, S. Grabias: Słownik gwary studenckiej. Wrocław 1974.

2

   B. Wieczorkiewicz: Gwara warszawska dawniej i dziś. Warszawa 1966.

3

   D. Buttler: Dyskusyjne zagadnienia opisu polskich gwar środowiskowych. Govornite formi i slovenskite literaturni jazici. Skopje 1973, s. 42.

4

   S. Grabias: Funkcyjna klasyfikacja socjalnych wariantów języka. „Język Polski” 1974, s. 22—31.