IMG51 (3)

W sposób zbliżony do tego, jak przeżywa jego otoczenie. W miarę dojrzewania człowiek uświadamia sobie swoje uczucia. Zaczyna rozumowo ujmować stosunek do otaczającego go świata, a jego przeżycia emocjonalne stają się zróżnicowane.

Uczucia wyższe

Wśród uczuć wyższych, charakterystycznych tylko dla człowieka, wyodrębniamy uczucia społeczno-moral-ne, poznawcze, praksyczne i estetyczne. '

Człowiek ustosunkowując się do jakiejś sytuacji przeżywa na ogół różnego rodzaju uczucia. Ten sam przedmiot może wywoływać uczucia zarówno poznawcze, jak i estetyczne. Obcując z innymi ludźmi doznajemy uczuć społecznych, a także poznawczych. Ta zdolność przeżywania różnorodnych! uczuć w stósunku do osoby, przedmiotu czy zjawiska świadczy o bogactwie i złożoności procesów emocjonalnych człowieka.

Uczucia

społeczno-

-moralne

Uczucia społeczno-moralne są wyrazem przeżywania stosunku do innych ludzi oraz do norm moralnych obowiązujących w danym społeczeństwie. Uczucia te przenikają całe życie osobiste jednostki. Źródłem ich są kontakty międzyludzkie, a także ideały, do których ludzie dążą, oraz ich współdziałanie w toku pracy, nauki i wykonywania innych czynności. To, co sprzyja potrzebom społeczeństwa, przeżywane jest jako moralnie słuszne. To, co potrzebom społeczeństwa szkodzi, przeżywane jest jako niemoralne. Ludzie są często zdolni do walki o zasady moralne kosztem własnego bezpieczeń-stwa.

Podstawą pozytywnych uczuć społecznych jest uczu-cie braterstwa w stosunku do innych ludzi. Uczucie to Jur!-się ze zrozumienia i przyjęcia jako własnych jgglerdzeń o równości wszystkich ludzi i poszanowaniu ^pjjńnfiri ludzkiej. Uczucie braterstwa zakłada życzli-Wość wobec bliźnich, pewną wyrozumiałość w stosunku do wad drugiego człowieka, co umożliwia nawiązanie ż llb^mi ludźmi bliskich kontaktów emocjonalnych, takich jak przyjaźń lub miłość.

IUczucia poznawcze powstają w toku czynności poz-

223