IMG49 (3)

52 IV. Formy pracy rychowiwci^j

dla nauczyciela. Nie należy więc narzucać uczniom problemu do rozwiązania, a ustalać go w wyniku wspólnej dyskusji.

i

i

i

i

i

Po ustaleniu problemu następuje jego inscenizacja w wykonaniu uczniów. Poszczególne role powinni odgrywać ci uczuiowie, którzy tego sami chcą. Istnieją różne odmiany.technik socjodramatycznych. Jedną ż nich jest tzw. „technika lustrzana". Polega ona na możliwie dokładnym odtwarzaniu wydarzenia lub sytuacji. Technika ta pełni funkcję jakby zwierciadła w stosunku do wyobrażeń o zaistniałych wydarzeniach czy poszczególnych uczniach. Inną odmianą socjodramy jest ^technika zamiany. ról” • Powierza się podczas jej trwania odegranie roli na przykład osoby skrzywdzonej temu spośród uczniów, który ją skrzywdził. Technika ta może odegrać szczególną rolę, umożliwiającą wczucie się w sytuację drugiej osoby i zrozumienie motywów jej zachowania. Podobną rolę spełnia „technika postępowania na odległość”. Odbywa się ona bez udziału osoby stanowiącej główny przedmiot scenicznej improwizacji. Ma szczególne znaczenie w sytuacji jednostki odrzuconej, nielubianej, nieakceptowanej.

Po zaimprowizowaniu wydarzeń łub sytuacji wychowawca prosi uczniów o wypowiedzi, podczas których zastanawiają się, w jaki sposób można rozwiązywać problemy zasygnalizowane w czasie socjodramy. Uczniowie mogą też wysuwać pomysły rozwiązania, a nawet je inscenizować.

Technika treningu relaksacyjnego -

Relaks to stan odprężenia psychosomatycznego, przeciwieństwo napięcia psychicznego.

Ćwiczenia relaksowo-koncentrujące. wywodzące się ze wschodnich systemów treningu psychofizycznego (Indie i Chiny), takich jak Joga i Zen, przywracają stan psychoneurowegetatywnej równowagi oraz przyczyniają się do rozwijania osobowości. Polegają one na wykonywaniu układów ćwiczeń odprężających i koncentrujących, opracowanych i stosowanych już od 3000 lat wraz z doktryną filozoficzno-religijną, zmierzającą do opanowania i rozwoju systemu cielesnego i duchowego człowieka (M. Cenin 1993, s. 47).

W kulturze europejskiej metody ćwiczeń uległy modyfikacji i mogą przebiegać według następujących etapów:

—    nauczenie się przyjmowania postawy ciała ułatwiającej szybkie osiąganie stanu odprężenia mięśni, naczyń krwionośnych i zwolnienia rytmu pracy całego organizmu;

—    nauka koncentracji na reakcjach fizycznych i psychicznych własnego organizmu;

—    opanowanie umiejętności sterowania reakcjami organizmu;

—    nabywanie umiejętności przekształcania i formowania osobowości zgodnie z własnymi celami i potrzebami.

W treningu autogęnnym. dużą rolę odgrywa pozytywne nastawienie do wykonywanych ćwiczeń, odrzucenie sceptycyzmu i pragnienie uzyskania najlepszych wyników. Sprzyja temu także osiąganie lepszego wglądu w siebie.

Charakterystyczne dla relaksu wyciszenie aktywności uzyskuje się przez ćwiczenia wyobrażeniowe, podczas których myślenie zostaje skierowane na sytuacje i ich obrazy, co ułatwia osiągnięcie odprężenia.

Swobodna ekspresja plastyczna

Badania nad aktywnością twórczą dzieci ujawniły, że najpowszechniejszym zjawiskiem w spontanicznej i ekspresywnej działalności dzieci jest — obok zabawy — twórczość plastyczna. Twórczość ta okazała się niewyczerpanym źródłem wiedzy o życiu psychicznym dziecka, a także stała się specyficzną strategią kształcenia i wychowania (S. Popek 1988, s. 98).

Samorodna twórczość plastyczna dzieci stanowi ich naturalną potrzebą i nie należy jej ograniczać, a wręcz przeciwnie — starać się wykorzystać podczas różnych lekcji i zajęć oraz w wolnym czasie dziecka. Zwraca się uwagę na wychowawcze i psychoterapeutyczne oddziaływanie swobodnej twórczości dzieci, gdyż:

—    umożliwia ona uwolnienie się od napięć psychicznych w wyniku wyrażania swoich przeżyć, uczuć i doświadczeń w postaci wytworów plastycznych;

—    pozwala przeżyć prawdziwe sukcesy, co jest szczególnie ważne dla uczniów uzyskujących niskie wyniki w nauce różnych przedmiotów;

—    sprzyja lepszemu poznaniu uczniów przez nauczyciela, bowiem przeżycia emocjonalne i uczuciowe dziecka znajdują swoje odzwierciedlenie w pracach plastycznych wykonanych w swobodnym, spokojnym nastroju;

—    intensyfikuje procesy poznawcze i kontakty międzyludzkie (np. rysowanie jest ważną formą komunikowania się i przekazywania doznań z otaczającego świata);

—    przyczynia się do rozwijania zainteresowań i uzdolnień twórczych (por. M. Łobocki 1990, s. 111-112).

Miuykoterapia    « .

Muzyka jest nośnikiem emocji, sprzyja więc nawiązywaniu łączności emocjonalnej i werbalnej między ludźmi. Ułatwia dotarcie do świata psychicznego drugiego człowieka. Jest ona dostępna nie tylko w postaci odbioru określonych kompozycji, lecz daje również możliwości .ujawnienia własnej aktywności artystycznej. Muzykę można wykorzystać jako środek własnej