IMG@11 (2)

Walter Laqueur

snym krajem. To prawda, że młodsze pokolenie, zwłaszcza chłopcy i młodzi mężczyźni, zaakceptowało stroje niemieckich rówieśników, wciąż jednak bardzo często jedyną książką w domach pozostawał Koran.

Ze względu na swą reakcyjną społeczno-kulturowo-religijną orientację wspólnota turecka w Niemczech cieszyła się szczególnym zainteresowaniem prawicowych sił fundamentalistycznych w Turcji, na których czele stał Necmettin Erbakan. Jego ekstremistyczna partia wysyłała imamów i emisariuszy do Niemiec oraz zapewniała pomoc w różnej formie. Dwiema głównymi organizacjami były grupa Kha-lifat Cemaleddina Kapłana w Kolonii oraz Milli Góriis, stowarzyszenie założone w latach osiemdziesiątych, które szybko rozprzestrzeniło się w Niemczech oraz na mniejszą skalę we wspólnotach tureckich innych krajów Europy. Grupa Kapłana pozostawała stosunkowo niewielka; z zasady odrzucała demokrację, a za głównego wroga uznawała nie tyle Niemcy, ile świecką Turcję. Zgodnie z nauczaniem tureckich fundamentalistów Żydzi utworzyli dwa państwa — Izrael i Turcję - ponieważ założyciele nowożytnej Turcji, Młodoturcy i Ke-mal Atatiirk, z pochodzenia byli Dónme, czyli Żydami, którzy przed wiekami przeszli na islam z zamiarem stopniowego osłabienia jego wpływu, unowocześnienia i zeświecczenia.

Cemaleddin Kapłan zmarł w roku 1995, a jego syn Metin Kapłan objął po nim przywództwo grupy Khalifat. Wkrótce po tym ich idol oraz sponsor Erbakan wybrany został na premiera Turcji, drugi raz jednak przegrał i w końcu zakazano mu działalności politycznej. Ówczesne wydarzenia w Turcji, które doprowadziły do rozłamu wśród tureckich fundamentalistów, oraz podobne rozłamy w gronie ch zwolenników w Niemczech wykraczają poza zakres moich docie-ań. Dość powiedzieć, że Erbakan, profesor fizyki, który przez wiele at mieszkał w Niemczech, ostatecznie zastąpiony został przez Rece-a Tayyipa Erdogana, niegdyś półprofesjonalnego zawodnika piłki ożnej, który w 2003 roku został premierem, po tym, jak ciesząc się iżą popularnością, sprawował urząd burmistrza Stambułu, dogan, choć w gruncie rzeczy także fundamentalista, cechował się ększą powściągliwością niż poprzednik. Opowiadał się za wej-em Turcji do Wspólnoty Europejskiej i za poprawą stosunków Grecją. W polityce wewnętrznej obrał wprawdzie kurs konserwa-my, lecz bardziej wyważony i pragmatyczny.

W ostatnich latach turecki rząd wykazywał duże zainteresowanie łecznościami tureckimi w Niemczech, zarówno oficjalnymi, jak ^oficjalnymi kanałami. Większość Turków w Niemczech informa-l> własnych sprawach i wiadomości ze świata czerpie z tureckich

Migracje gazet takich jak „Hurriyet", wydawanych w Berlinie, a także z tureckiej telewizji. Odwiedzający Kreuzberg lub Moabit dostrzegą, że nie ma właściwie ani jednego mieszkania, w którym na balkonie nie byłoby zainstalowanej anteny satelitarnej, dzięki której możliwe jest odbieranie programów z ojczyzny. Nawet aktualności sportowe pochodzą z publikacji o interesującym tytule „Fanatik". Głośny, ultrapa-triotyczny film Val\ey of the Wolves odniósł olbrzymi sukces wśród społeczności tureckiej w Niemczech i był nagradzany owacjami na stojąco.

Grupa Kapłana przez swój radykalizm w dużym stopniu odizolowała się od głównego nurtu reprezentowanego przez niemieckich Turków; w wewnętrznej walce o władzę doszło nawet do morderstwa politycznego. W końcu Metina Kapłana skazano na cztery lata więzienia za podżeganie do morderstwa, a po odsiedzeniu wyroku został wraz z rodziną deportowany do Turcji. (Gdzie był poszukiwany, ponieważ wcześniej planował rozbicie samolotu o mauzoleum Atatiirka podczas obchodów święta). Niemieckie miasto Kolonia usiłowało tymczasem odzyskać 200 000 euro, które wcześniej wypłaciło Metinowi Kapłanowi w formie pomocy społecznej. Podczas policyjnego nalotu na jego mieszkanie znaleziono ponad milion dolarów i dużą ilość złota. Ten wypadek nieświadomego dotowania przez europejskie władze działalności terrorystycznej oraz utrudniania policji i sądom ze względów politycznych i prawnych podejmowania skutecznych środków zaradczych wcale nie był wyjątkowy.

Grupa Khalifat Kapłana ostatecznie została zdelegalizowana. Jego zwolennicy pozostali jednak sektą, podczas gdy Milli Góriis, dzięki sprytnym zabiegom, stała się organizacją masową. Milli Góriis utrzymywała przez cały czas, że przestrzega niemieckiej konstytucji i wierzy w demokrację, podpisując się nawet pod „europejskimi wartościami". Tyle że niemiecki wywiad wewnętrzny (agencja stojąca na straży konstytucji), a także wielu lepiej zorientowanych obserwatorów zewnętrznych uważało, że prawda jest zupełnie inna, chociaż tureccy islamiści uczynili wiele, aby wkraść się w łaski rządzącej Unii Chrześcijańsko-Demokratycznej (CDU). Wizja prezentowana przez Milli Góriis to państwo funkcjonujące ściśle według prawa islamu, nawet jeśli obecnie należałoby pójść na pewne ustępstwa, dopóki muzułmanie nie będą stanowić większości. Twierdzą oni, że partia nie jest wcale mniej demokratyczna niż CDU. Zanim przed dwudziestu laty doszło do pewnego przełomu, tureckie organizacje religijne rzeczywiście były neutralne, a kazania w meczetach apolityczne. Jednak od tamtej pory czołowe ugrupowania, w tym DITIB (organ tureckiego ministerstwa spraw religijnych), zostały przejęte

59