Inga Iwasiów Gender dla średniozaawansowanych8

twórczości autorki, która - przypomnijmy - napisała także dwa quasi-poradniki oraz powieść o kobiecie ogarniętej manią telewizyjną. Kultura masowa jest źródłem cierpień i wyznacza zarazem pole wolności - można by przypisać taki sens prozie napisanej przez Koftę w latach dziewięćdziesiątych.

Kobieta Krystyny Kofty jest utkana z tekstu kultury, jest tekstem, co wynika z postawy, którą można nazwać próbą mediacji z męskim porządkiem symbolicznym. Co się dzieje, gdy zamiast świadomej mediacji przyjmiemy bezwolne uczestnictwo w owym porządku - pokazuje powieść Sekretny dziennik Melanii R.¹. Dziennikowa formula pozwala tym razem pokazać kobietę uwięzioną w urazowej wyobraźni; powtarzającą w dorosłym życiu scenariusz masochistyczny; zniewoloną przez kulturę masową z jej podstawową pożywką - powielanym w nieskończoność, strywializowanym romansem.

Prawdziwy sekretny dziennik Krystyny Kofty ukazał się w połowie 2003 roku². Pisarka potwierdziła w nim autobiograficzny charakter wielu wątków Chwały czarownicom i Złodziejki pamięci, opowiadań. Historia prawdziwej choroby pozwala spojrzeć na fabuły napisane wcześniej jako na prefiguracje czy antycypacje życia. Pisanie - to wcześniejsze i to z czasów choroby i zdrowienia - okazuje się ocalające w wymiarze pojedynczej egzystencji, ale ma też aspekt wspólnotowy. Kofta „daje świadectwo”, uwyraźnia biografię kobiety, mówi o zdarzeniach, które mogą być udziałem każdej z nas, wprowadzając je zarazem w obszar literatury.

Można by więc, na zakończenie spotkania z Krystyną Koftą, zauważyć, że odnowicielskim impulsem dla kultury i dla każdego czytelnika jest czytanie powieści-sag próbujących zrozumieć boha-terkę/bohatera naszych czasów. Zagubionego mężczyznę, który trzyma się mitu swej władzy w rodzinie i historii. Kobietę - zaczyta-ną w kolorowych pismach, zapatrzoną w ekran telewizora, mającą pokoleniowe przeżycia powiązane z historią politycznych wstrząsów. Czekającą na miłość, znajdującą ból. I, co najważniejsze, piszącą swoją opowieść - mozolnie - jako część kobiecej sagi, w której równie ważna jak teraźniejszość jest przeszłość, także ta, która ginie w mrokach prehistorii. Także ta, której może wcale nie było. Saga Kofty - jak saga Amy Tan - pozwala swej bohaterce zyskać samo wiedzę i oparcie pomagające uratować życie. Życie zaś potwierdza, że takie opowieści są niezbędne. Kofcie-pisarce pozwalają uratować Koftę-kobietę i - miejmy nadzieję - wiele spośród czytelniczek.

Nie znajduję wśród polskich pisarek współczesnych drugiej, która wykonałaby tak ogromną pracę, ugniatając patriarchat na potrzeby nowej wrażliwości, nowej refleksji tożsamościowej kobiet, ale także mężczyzn, którzy są uczestnikami tego samego świata przedstawionego. Jej historie polecam wszystkim badaczkom/ba-daczom genealogii i tożsamości.

3. Suplement - antysaga albo rodzina to straszne miejsce

Chociaż zaczynam od parafrazy zdania sparafrazowanego przez Izabelę Filipiak, nie zamierzam wrócić do jej Absolutnej amnezji, bo chyba nie ma potrzeby, nawet nie wypada analizować tekstu, który znalazł się we wszystkich, feministycznych i nie, antologiach lat dziewięćdziesiątych oraz dwutysięcznych. Zakładam, że wszystkie/ wszyscy tę powieść znamy. Chciałabym w zamian przyjrzeć się tekstowi napisanemu przez mężczyznę, który zaskoczył mnie i do którego - przynajmniej w przypomnieniu - jeszcze wrócę, rozważając problem płciowej podmiotowości dzisiejszej literatury. Oto Dariusz Muszer w cyklu układających się parami wierszy³, antybal-lad, opowiada historię rodziny; taką, która gnieździ się pod cienką warstewką mieszczańskiej poprawności. Moglibyśmy śmiało przypi-

159

1

   K. Kofta, Sekretny dziennik Melanii R., Warszawa 1997.

2

   K. Kofta, Lewa, wspomnienie prawej. Z dziennika, Warszawa 2003.

3

„Pogranicza” 2002, nr 5.