Nartowska Różnice indywidualne0063

(loteryjki obrazkowe) lub zbliżonego i powiązanego treściowo (gra Czarny Piotruś, historyjki obrazkowe). Wpływ, motoryki manualnej w tych zabawkach jest minimalny, tak że trudności, jakie dziecko napotyka, mogą mieć swoje źródło w zakłóceniach spostrzegania wzrokowego. Nie tylko jednak w nich. Poziom wykonania zależy, oczywiście, od wieku dziecka, czyli od jego możliwości percepcyjnych, lecz również od rozwoju myślenia warunkującego rozumienie treści obrazka, umiejętności wyciągania wniosków, rozumienia związków zachodzących między obrazkami itp. Musimy jednak pamiętać, że wynik jest zależny od stopnia trudności historyjki obrazkowej lub układanki. Wiele z tych układanek i. loteryjek odwołuje się do różnorodnych wiadomości dziecka o świecie i są one tak pomyślane, aby dziecko te wiadomości zdobyło. Obserwując przebieg gry musimy więc brać pod uwagę, w jakim stopniu materiał, którym dziecko operuje, jest mu znany, w jakim stopniu wymaga względnie prostego porównania wzrokowego (dobór takiego samego obrazka), a w jakim zrozumienia związków zachodzących między przedstawionymi scenami (np. historyjki obrazkowe). Musimy -więc pamiętać, że każde zadanie — dotyczy to również rysowania i budowania z klocków — angażuje również funkcje intelektualne, . z tym, że dzieci przejawiające zakłócenia percepcji wzrokowej mogą mieć trudności w przeprowadzaniu operacji myślowych na materiale obrazowym właśnie na skutek powierzchownego, fragmentarycznego lub nieprawidłowego spostrzegania.

VI

Obserwacja i analiza aktywności werbalnej i czynności czytania dziecka przedszkolnego

Na przełomie wieku niemowlęcego i poniemow-lęcego zaczynają się kształtować początki mowy. To nowe osiągnięcie dziecka jest jednocześnie ważnym czynnikiem rozwojowym we wszystkich następnych okresach jego życia Warunkiem kształtowania się mowy są: rozwój funkcji zaangażowanych w czynności mówienia, tj. funkcji słuchowych i kinestetyczno-

¹ Szczegółowe omówienie problemów rozwoju mowy i jej znaczenia dla rozwoju myślenia znajdzie czytelnik w: A. Jurkowski: Ontogeneza mowy i myślenia (Biblioteka Psychologiczna, tom 4), Warszawa WSiP 1976.

133