56744 Nartowska Różnice indywidualne0062

kładzie rye. 7) lub opuszczanie pewnych elementów, co w przykładowej figurze rzadko się zdarza. Często natomiast występuje w odwzorowaniu innej struktury tego samego testu, którą wykonuje prawidłowo większość dzieci w wieku 5;6 (ryc. 8). Opuszczenia polegają tu na braku wewnętrznego mniejszego kółeczka, skośnie skrzyżowanych linii. Ponadto może wystąpić całkowite zniekształcenie struktur^ tak znaczne, że rysunek dziecka niemal nie przypomina wzoru. Trudności graficzne w odwzorowaniu geometrycznych układów przestrzennych uzależnione od poziomu sprawności manualnej przeważnie są niewielkie, nie tylko w tekście, którym posłużyliśmy się dla przykładu, ale i w innych tego rodzaju wzorach. Zakłócenia motoryczne odzwierciedlają się w sposobie prowadzenia linii (linie są krzywe, zamiast prostych faliste), w ich łączeniu (nieprawidłowe kąty, brak zetknięcia między liniami), a więc w odtwarzaniu poszczególnych elementów układu, a nie w budowie jego struktury, co obniża estetykę i staranność wykonania ostatecznego wytworu, lecz go nie zniekształca.

Dezorganizujący wpływ zaburzeń percepcji wzrokowej dotyczy nie tylko struktury wzoru, lecz i czynności graficznej. To samo dziecko, które względnie prawidłowo, a nawet zupełnie dobrze rysuje pojedyncze figury geometryczne, napotykając trudności w analizie i syntezie złożonego układu tych figur znacznie obniża poziom graficzny rysunku zniekształcając te elementy, które poprzednio rysowało dobrze.

Przedstawiona analiza rysowania według wzoru stosowana w celach diagnostycznych ma tę przewagę nad analizą dowolnego rysunku, że mamy trwały model, z którym i my, i dziecko możemy porównywać wytwór również w trakcie jego wykonania. Dowolny rysunek stwarza dziecku możliwość ominięcia trudności, natomiast w rysunku według wzoru każde niepowodzenie lub błąd są dostrzegalne. Z tego też powodu chętnie używa się tę odmianę czynności graficznych w ćwiczeniach reedukacyjnych. Umożliwia ona manipulowanie wzorami, dzięki czemu możemy stawiać przed dzieckiem zadania

0    stopniowo narastających trudnościach, wymagających coraz wyższego poziomu spostrzegania wzrokowego.

Modelem może być nie tylko struktura dwu-,wymiarowa, ale również układ linearny, taki jak w przypadku szlaczków. Są one nieco łatwiejsze od poprzednio omówionych, gdyż składają się najczęściej z powtarzających się sekwencji, lecz mają tę przewagę, że swoją budową zbliżone są do pisma, a więc wymagają wykonywania podobnych ruchów, jak przy pisaniu — pionowych ruchów palców i poziomego ruchu dłoni, szczególnie gdy składają się z elementów literopodobnychSposób analizy szlaczków może przebiegać analogicznie do opisanego, a informapje uzyskane tą drogą .mogą dopełnić obrazu możliwości percepcyjno-motorycznych dziecka.

Zabawami umożliwiającymi rozszerzenie obserwacji dotyczących możliwości dziecka w zakresie percepcji wzrokowej są wszelkiego rodzaju układanki i gry wymagające bądź odtworzenia wzoru z gotowych elementów (części obrazka w układankach lub figur geometrycznych w mozaikach), bądź odnalezienia identycznego obrazka

¹    Odsyłam czytelnika do książki M. Dmochowskiej: Droga dziecka do nauki pisania. Warszawa PZWS 1971.

131