Obraz8 (41)

136 TEORIA INTEGRACJI I DEZINTEGRACJI SPOŁECZNEJ

Na tym tle Robert Merton zauważa trafnie, że z punktu widzenia teo średniego zasięgu ważne jest badanie i odkrywanie mechanizmów rozwi?zyw nia kolizji i konfliktów ról w praktyce. Mnóstwo jest studiów na temat ko fliktu ról, jakie przeżywaj? współczesne kobiety, i opisów wychodzenia z tyc sytuacji. William Goode przedstawił pewne uogólnienia na ten temat, któr określił jako teorię stresu ról¹.

Hipoteza krzywej „i”

Dezintegracja normatywna przejawia się w zachowaniach członków grupy niezgodnych z normami obowiązującymi w danej grupie czy społeczeństwie. Nazywamy je dewiacjami, odchyleniami. Pewn? kategorię dewiacji stanowi? przestępstwa, tj. zachowania godz?ce w dobro społeczeństwa lub dobro obywateli, które s? zabronione pod gróźb? sankcji karnych przewidzianych w ustawie karnej obowi?zuj?cej w danym kraju.

Badania nad dewiacjami wskazywały na zachowanie pewnych prawidłowości. Sformułowali je i dowiedli ich występowania dwaj psychologowie społeczni, Floyd H. Allport i Richard S. Salomon, na podstawie interesuj?cych badań empirycznych przeprowadzonych w trzech rodzajach tzw. publiczności, a mianowicie w publicznościach kościelnych, świetlicowych i klubowych, przy czym badaniem objęto odchylenia od normy ciszy w postaci rozmów, mierz?c czas trwania i liczebność tych dewiacji w swych publicznościach².

Badania te i inne podobne do nich wykazały, że zachodzi korelacja między liczb? odchyleń od danej normy a stopniem odchylenia. Jeśli bowiem wyodrębni się odchylenia najniższe (najlżejsze), mniejsze, ciężkie i najcięższe, to z przytoczonych badań wynikało, że najbardziej licznie występuj? najlżejsze odchylenia do normy, a im odchylenia cięższe, tym występuj? w coraz mniejszych odsetkach w stosunku do całości odchyleń od danej normy. Na wykresie funkcji wielkości te układały się w postaci linii krzywej, przybieraj?cej kształt litery „i”. St?d właśnie nazwa tej prawidłowości - „hipoteza krzywej «i»”.

1

   Por. W. J. G o o d e, A Theory of Role Strain. „American Sociological Review”, 25(1960), s. 483-496; przedruk w tłumaczeniu niemieckim: W. J. G o o d e, Eine Theorie des Rollen -Stress, [w:] Modeme Amerikanische Sociologie, Hrsg. H. Hartmann, Stuttgart 1967, s. 268-286.

2

   Opis badań i ustalenia F. H. Allport przedstawia w swej rozprawie Rule and Custom as Individual Continuum of Conformity, „American Journal of Sociology”, 44(1938-1939). Badania takie można przeprowadzić na przykładzie liczby przestępstw przeciw zdrowiu i życiu ludzkiemu, kradzieży itp.