Obraz0 (11)

138 TEORIA INTEGRACJI I DEZINTEGRACJI SPOŁECZNEJ

nego społeczeństwa i poczucia sprawiedliwości powoduje, iż sankcja przestaje pełnić funkcję prewencyjny. Najskuteczniej jednak integrację normatywny zapewnia przyjęcie normy czy systemu norm przez członków grupy społecznej czy społeczeństwa i uznanie ich za swoje, włączenie ich przez jednostkę do własnego systemu wartości i norm.

Metody integracji normatywnej

Każda grupa społeczna dąży do osiągnięcia stanu integracji normatywnej. W wielu grupach, np. ideologicznych, religijnych, politycznych, jest to nawet ich główny funkcją. We wszystkich grupach względny stan integracji normatywnej jest jednym z warunków skuteczności działania grupy i jej instytucji.

Autorzy Principles of Sociology¹⁰ wskazują na cztery typowe rodzaje działań, które grupy (a właściwie instytucje w tych grupach, w tym instytucje władzy grupowej) podejmują, aby osiągnąć stan integracji normatywnej. Czynią to przede wszystkim przez proces interioryzacji, tj. takiego oddziaływania na członków grupy, aby przyjęli oni wartości formułowane i uznawane przez grupę za swoje, aby włączyli je do swego systemu wartości, którym się kierują, a przez to przyjęli też normy i wzory zachowań z nich wynikające. Interioryzacja (zwana też indoktrynacją) obejmuje różne rodzaje oddziaływań, stosowanych przez takie instytucje grupy, jak informacja, nauczanie, wychowanie, propaganda.

Następnie grupy dążą do zapewnienia stanu integracji normatywnej w drodze tzw. symbolizacji wartości i norm grupowych, tj. poprzez ich przedstawienia i upowszechnianie w formie różnego rodzaju symboli, pomników, znaków, obrazów itp., tak aby stawały się bodźcami czy okazjami sprzyjającymi uzgadnianiu przez jednostki swych wartości i wzorów zachowań z uznanymi przez grupę za obowiązujące czy też pożądane. Symbolizacja ma za zadanie przypominać wartości grupowe i wzory zachowań, ma utrwalać związki emocjonalne z nimi, wpływać szczególnie na komponent emocjonalny postaw ludzi.

Jako trzeci rodzaj działań cytowani autorzy wymieniają tzw. implementację, tj. wszelkie przedsięwzięcia, które umożliwiają lub ułatwiają członkom grupy praktykowanie wzorów zachowań i stosowanie się do norm uznawanych za obowiązujące. Chodzi tu o wszelkiego rodzaju urządzenia, środki, narzędzia, oznakowania, które nie tylko przypominają czy informują, ale skłaniają i stwa-

¹⁰ Principles of Sociology, s. 189-192.