54491 Obraz4 (45)

132

TEORIA INTEGRACJI I DEZINTEGRACJI SPOŁECZNEJ

Z teoretycznego i socjotechnicznego punktu widzenia ważne jest ustalenie uwarunkowań dezintegracji i jej przejawów oraz dróg i metod zapewnienia integracji normatywnej i funkcjonalnej. Przejdźmy więc do przeglądu badań w tej dziedzinie.

Czynniki dezintegracji normatywnej

Podstawowym czynnikiem wewnątrzstrukturalnym braku zwartości i skutecznego funkcjonowania grupy jest brak informacji i łączności (komunikacji) między członkami grupy lub między członkami a instytucjami grupowymi, a w tym z instytucją władzy grupowej. Brak łączności i informacji sprawia, iż pewne odłamy członków danej grupy społecznej znajdują się w pełnej lub częściowej izolacji. Członkowie ci nie znają przeto norm, wzorów postępowania, uznawanych za obowiązujące w danej społeczności. Nie docierają do nich środki oddziaływania podejmowane w tym zakresie przez odpowiednie instytucje grupy.

Przykładem roli informacji i łączności w procesach integracji mogą być społeczeństwa pierwotne, w których izolacja przestrzenna powodowała odrębności w całej tradycyjnej kulturze grup plemiennych, etnicznych, a nawet w ich obrębie różnych grup rodowych i klanowych.

We współczesnych społeczeństwach izolacja przestrzenna nie odgrywa już takiej roli, gdyż dystanse przestrzenne są dość skutecznie przezwyciężane przez masowe środki przekazu. Niemniej jednak we współczesnych społeczeństwach i wielkich zbiorowościach występuje zjawisko izolacji społecznej. Przykładem mogą być miasta i wytworzone w nich środowiska wielkomiejskie, w których spotykamy się z przypadkami jednostek żyjących w skrajnej izolacji społecznej czy też z grupami ludności wyizolowanej z życia ogólno miejskiego. Można też przywołać wielkie zakłady pracy, w których system kanałów informacji jest tak złożony i rozbudowany, a treść informacji tak rozległa i różnorodna, iż pełna informacja jest dostępna niewielkiemu gronu specjalistów lub decydentów, a szary pracownik na najniższych szczeblach struktury organizacyjnej czuje się zagubiony. Ale takie stany braku informacji, luki w zakresie porozumiewania się i zrozumienia występować mogą nawet w małych grupach społecznych, np. w rodzinie przez tzw. milczenie współmałżonków czy też tzw. odrzucenie dziecka.

cyt., s. 170-220. Wywody z tej książki zostały w niniejszym opracowaniu wykorzystane.