Obraz2 (38)

140 TEORIA INTEGRACJI I DEZINTEGRACJI SPOŁECZNEJ

na i zazębiająca się, z którą jednostka musi się liczyć w swoim postępowaniu”¹¹. Znaczenie opinii społecznej polega na tym, że dysponuje ona sankcjami, a przez to powoduje reakcje grup i środowisk na zachowanie się danej osoby w sytuacjach uznawanych za ważne dla danej grupy czy środowiska. Sankcjami negatywnymi są: wyrażenie zdziwienia, zgorszenia, niezadowolenie, szyderstwo, odmowa utrzymywania znajomości lub innych stosunków społecznych, plotki, obmowa, ośmieszenie, izolacja, odrzucenie itp. Sankcje pozytywne to: uznanie, wyrażenie szacunku, pochwały, pozytywne plotki, wysuwanie na stanowiska, wzmianki w prasie, pochwały władzy, nagrody, awanse itp.

Tego rodzaju sankcje są często bardziej dotkliwe dla jednostki niż sankcje formalne, takie jak np. okresowe pozbawienie wolności, gdyż godzą one w dwie podstawowe wartości jednostki, a mianowicie w jej poczucie godności osobistej (np. przez ośmieszenie) oraz w istnienie jednostki jako istoty społecznej.

Opinie tworzą się w obrębie publiczności, publiczność zaś zalicza się do tzw. mas społecznych, a więc skupień ludzi pozbawionych wykształconej organizacji wewnętrznej, zmiennych w swym składzie, ale złączonych wspólnymi zainteresowaniami określoną wartością. C. M. Childs wykazuje, że ważność publiczności w powstawaniu opinii polega na tym, iż opinie rodzą się w obrębie publiczności¹². Jednakże nie owe „całe” publiczności tworzą określoną opinię, ale tworzą ją jednostki lub określone zespoły jednostek czy też instytucje. Mianowicie jakiś pogląd czy jakaś ocena mają szanse stać się opinią społeczną, jeśli zostaną sformułowane przez tzw. przywódców - twórców opinii. Twórcami opinii są następujące rodzaje osób:

1) osoby cechujące się szczególną znajomością i kompetencją w sferze, której opinia dotyczy; 2) osoby aktywne społecznie; instytucje zajmujące się profesjonalnie uprawianiem informacji (agencje prasowe, gazety itp.), pozostające w licznych kontaktach, prowadzące życie ruchliwe, należące do licznych organizacji, z drugiej strony zajmujące pozycje tzw. strategiczne (sekretarz, radny, informator, woźny itp.); 3) spośród osób na tym samym szczeblu społeczno--ekonomicznym lub zawodowym rolę przywódców - twórców opinii odgrywają raczej osoby z wyższym wykształceniem niż niższym. Ich oceny i sądy przekazywane są innym najczęściej w drodze rozmów. Upowszechniają się za pomocą innych form przekazywania informacji.

"Szczepański, Elementarne pojęcia socjologii, s. 115.

¹² C. H. C h i 1 d s, An Introduction to Public Opinion, New York 1940.