Obraz6 (47)

134

TEORIA INTEGRACJI I DEZINTEGRACJI SPOŁECZNEJ

(oczywiście w zakresie związków tylko tych dwóch zmiennych, a więc w izolacji od działania innych zmiennych).

Na tę zależność zwrócił uwagę również Robert Angell. Udowadniał jej występowanie na podstawie badania miast amerykańskich jako zbiorowości terytorialnych. Operując takimi wskaźnikami, jak niejednorodność w zakresie przynależności rasowej i etnicznej, poziomu wykształcenia, przynależności klasowej, a z drugiej strony posługując się wskaźnikami przestępczości, wykazywał, że wzrostowi wskaźników heterogenicznos^i towarzyszy wzrost wskaźników dezintegracji, mierzonej liczbą przestępstw, rozwodów, samobójstw, chorób psychicznych i umysłowych¹.

Angell posługiwał się też tzw. wskaźnikiem pozytywnym, a mianowicie wysokością wydatków na cele opieki społecznej, które korelowały ze wskaźnikami mierzącymi stan przestępczości. Porównanie rang wykazywało, że im wyższy był poziom wydatków na cele społeczne w danym mieście, tym niższe były w nim wskaźniki przestępczości.

Wyjaśnienie tej zbieżności i zależności sprowadza się do twierdzenia, iż w grupach niejednorodnych i złożonych trudniej osiągnąć unifikację zachowań ludzkich oraz zgodność wartości i norm postępowania, z obowiązującymi w grupie, gdyż w takich grupach instytucje grupowe nie są w stanie oddziaływać w pełni skutecznie na zachowania jednostek. Nadto w grupach takich rozwijają się różne subkultury właściwe owym podgrupom (np. etnicznym), z których składa się cała społeczność miasta. Występuje też duży pluralizm światopoglądowy i kulturalny, osiągnięcie integracji normatywnej jest więc bardzo trudne. Musi ona polegać na kompromisach i konformizmie.

Ważnym czynnikiem wpływającym na stan i stopień dezintegracji normatywnej jest konflikt ról. Ma on dwojaki charakter. Ralph Linton wykazał, że rola społeczna oznacza takie zachowanie ludzi posiadających dany status, które jest ukierunkowane na spełnienie oczekiwań innych jednostek, pozostających w jakiejś relacji do danego statusu. Status społeczny danej jednostki rodzi nie jedną rolę, jak to się zwykło sądzić, ale zestaw ról, wynikających z tej przyczyny, że grupa społeczna jest zwykle złożona i zróżnicowana w swym składzie

1

R. C. A n g e 1 1, The Computation of Indexes of Morał Integration, „American Journal of Sociology”, 57(1951), nr 1, part. 2, s. 123-126. Robert C. Angell opracował całe serie wskaźników, opierając się na danych statystycznych, rejestrujących różne dane z zakresu przestępczości, kultury, zdrowia, opieki społecznej, wysokości dochodów, bezrobocia, chorób psychicznych i umysłowych itp., przeliczając je w stosunku do liczby mieszkańców danego miasta, a przebadał 28 wielkich miast amerykańskich. Por. też R. C. A n g e 1 1, The Integration of American Society, New York 1941.