P1190803

150

1 Btfyvtot bywa w okrasach Hallstatt C & D kulturą turyńską. Poddana była vtady opływ® zo strony kultury zochodniohalsztackiej. Kros saoodsielnośoi kultury unstruokiej /turyńsklej/ kłodzie dopiero przyby-eio Celtów na teren Turyngii u schyłku wczesnej epoki kolasa.

Ludność kultury unstruokiej zajmowała się uprawą ziemi, a także hodowlą. Opanowała ona najbardziej Żyzne obszary na terenie Turyngii oraz nad środkową Solawą. U schyłku opoki brązu wyparła ona także osadnictwo kultury łużyckiej ■ doliny górnej Solowy. Zamieszkiwano osady otwarte, Jak i osady obronna, ozęato wznoszone na terenach wyżynnych. Stosowano zarówno szkieletowy, Jak i ciałopalny obrządek pogrzebowy. Przeważały Jednak groby szkieletowe, w których składano zmarłego w pozycji wyprostowanej, ułożonego na wznak, skierowanego głową na południe. Groby te były obstawiane kamieniami 1 nakrywane brukami lub nasypami kmniemmymi. Obok szkielotowyoh występowały toż pochówki ciałopalne popielr\ioove. Groby wyposażano w ceramikę i w wyroby metalowe. Pa wczesnej epoce żelaza spotyka się Już niemal wyłączni# pochówki szkieletowe, wyposażone głównie w ozdoby brązowe.

Ha uwagę zasługują stwierdzona na niektórych osadach kultury unstru-okiaj /u. In. w Brfuroie/ ślady kanibalizmu. Ludożerstwo miało tu zapewne v większym stopniu znaczenie rytualne, gdyż ze śladami kanibalizmu spotykamy się także w Jaskiniach po łożony oh w okolioaoh miejscowości Bad Frankenhausen, gdzie zapewne znajdował alę ośrodek kultowy udnośoi kol tury unstruokiej. Zjawisko rozprzes trzenianla się kaniba-Issd współwystępuje tu z wpływami ze strony kultury knowiskiej, wi-dooutyml między innymi w ceramice.

• śród wyrobów ceramicznych kultury unstruokiej/Tabl. XXXIII, 7-11/ występiją naczynia wazowate o charakterystycznie zgrubiałej górnej ecęśol Vreuśoa u nasady azyl, zaopatrzone najozęśolej w dwa uszka.

Prócz Ugo spotyka się naczynia piętrowe stanowiące zapożyczenie ze strony kultury knowiskiej oraz szerokootworowe naczynia o rozchylonej krawędzi. Znane są też rozmaite kubki, ozerpaki, misy i naczynia dwustożkowąte przypominające formy pospolite w kulturze łużyckiej.

Yśród wyrobów brązowych w starszych fazach spotyka się charakterystyczne tarczki spiralne o hakowato odgiętym końcu drutu, naramienniki zdobiona trójkątami, różno rodzaje tarczek z blachy oraz bransolety 1 nagolenniki. Znana są też duże zapinki z tarczkami spiralnymi.

Z narzędzi występują początkowo siekierki z piętką, a później siekierki za skrzydełkami, sierpy, a z broni - miecze, głównie pochodzenia zachodnioeuropejskiego. V# wczesnej opoce żelaza v grobach upowszechniają się naszyjniki zdobione ukośnymi żłobkami, masywno

bransolety brązowe w kształcie strzemienia oraz dożę, masywne szpile brązowe o profilowanej główoe.

d. Grupa Helmsdorf ^ .

Na ter ona oh położonych na półnoo od zasięgu kultury unstruokiej, na wsohodnim i północnym przedpolu Gór Harzu wyodrębnia się grupę Holasdorf /niekiedy wląoza się Ją w obręb kultury unstruokiej/, która wykazuje cechy pośrednie pomiędzy kulturą unstrocką a grupą dolnoao-lawską. V rozwoju grupy Helmsdorf wydziela się dwa etapy: starszy datowany na IH/IY okres epoki brązu 1 młodszy datowany na V okres tej opoki* Ludność grupy Helmsdorf /Helmsdorf Kr. Eisleben/ zamieszkiwała liczno osiodła wyżynne, które były zapewne ufortyfikowane, rozmieszczone na przedpolach Gór Harzu. Zajmowano się uprawą ziemi. Pewne znaozenle miała eksploatacja złóż miedzi występująoyoh we wschodniej części przedgórza Harzu, w okolicach Mansfelda. Na cmentarzyskach spotyka alę obok siebie pochówki ciałopalne 1 szkieletowe. Groby szkieletowe, a także ciałopalne występują w podłużny oh obstawaoh kamienny oh zorientowanych wzdłuż osi p«5 Ino o-po ładnie, przy czym olało zmarłego lub spalone kośoi złożono na bruku kamiennym wyścielającym dno Jamy grobowej. Pochówki nakrywane były kamieniami 1 niekiedy otoczone dookoła lub prawie dookoła rowem. Zmarły oh wyposażano w ceramikę oraz w wykonane z brązu ozdoby i broń* Ceramika grupy Helmsdorf bywa zdobiona grupami kresek i żłobków na brzuśou. Obserwuje się pewne podobieństwa w ceramice do grupy dolnosolawskisj•

7. POLUDNIOWONIEMIECKA KULTURA PÓL POPIELNICOWYCH

Na zachód od środkowodunoj sklej kultury pól popielnicowych, na obszarze dorzecza górnego Dunaju oraz w dorzeczu górnego i środkowego Ne nu, na podłożu zachodniego odłamu kultur mogiłowych uformowała się południowoniemiecka kultura pól popielnicowych. Kultura ta na południu dochodzi do łuku Alp, w kierunku wschodnim dooiera do Górnej Austrii. Granloa północno-wschodnia biegnie wzdłuż pasma Ssumawy, Lasu Czeskiego, Lasu Frankońskiego 1 lasu Turyńskiego aż do Hesji, sięgając na półnoo po rzekę Lahn na prawym brzegu fienu i po dolną Mozolę na lewym brzegu Renu. Zasięg zachodni tej kultury Jest mniej ściśle ustalony. Dochodzi ona w każdym razie do górnej Hozeli i nieco Ją przekracza.

V rozwoju południowonlemleokiej kultury pól popielnicowych wyróżnia się, po dobnio jak w środowodunajskloj Kul turzo pól popielnicowych, trzy zasadnicze fazy: Faza przejściowa, pomiędzy kulturą typu