P1350594

144

wskaźniki się zbliżały maksymalnie, aczkolwiek (z powodu ustawowych regulacji o urlopach i innych płatnych przerwach w pracy) nie można zakładać ich równowartości.

f) Model następstwa szeregowego

Do badania efektywności wynagrodzeń można wykorzystać zestawienie podstawowych wskaźników dotyczących zasobów, nakładów i wyników gospodarowania w badanym okresie. Są to takie wielkości, jak: koszt wynagrodzeń, wydajność pracy, przeciętne wynagrodzenie, zatrudnienie, oraz podstawowe dane finansowe, jak: spra* daż, wynik finansowy, majątek, wielkość i wartość produkcji, koszty. Tworzy się tzw. modele następstwa szeregowego, czyli pożądanych (wzorcowych) układów nierówności. Obrazują one dynamikę badanych wielkości w określonym porządku. Porównanie wzorca z wielkościami rzeczywistymi pozwoli ocenić charakter dokonujących się w danym przedsiębiorstwie procesów gospodarczych i skalę zaistniałych odchyleń, a także obszary gospodarowania szczególnie odbiegające od wzorców¹⁵¹. Efektywność płac można ocenić pozytywnie, gdy między poszczególnymi wskaźnikami zachodzi

następująca relacja:
	P<Pt	r<W<R<RF		(1
P		W	R
wskaźnik	/ wskaźnik wzrostu /	wskaźnik /	wskaźnik	/ wskaźnik
wzrostu	/ wartości produkcji /	wzrostu /	wzrostu	/ wzrostu
przeciętnej	\ przypadającej na Izl \	wydajności V	rentowności	\ rentowności
płacy	\ funduszu płac \	pracy \	firmy	\

Na podstawie przeprowadzonych obliczeń dla pięciu zakładów (odzieżowy, budownictwo, maszynowy, chemiczny, AGD) interpretacja wzorca nierówności jest następująca:

Dynamika produktywności płac wyższa od dynamiki przeciętnej płacy świadcz) o przewadze nakładooszczędnego wzrostu wydajności pracy, natomiast szybszy od dynamiki przeciętnej płacy wzrost wydajności pracy wynika z większego zaangażowania pracowników, a więc jest korzystny. Szybszy od wydajności wzrost rentowności firmy jest rezultatem wzrostu produkcji, korzystniejszych cen, poprawy opłacalności nie tylko w wyniku zaangażowania pracy żywej, ale także oszczędniejszego zużycia pozostałych czynników produkcji. Najszybszy wzrost wskaźnika rentowności płac stanowi wynik kombinacji takich składników, jak: zmiana cen, oszczędne zużycie czynników wytwórczych, w tym pracy żywej i jej opłacania, lepsza organizacja, wzrost wydajności pracy.

^,M D. Zarzecki, Metody analny efektywności wynagrodzeń w przedsiębiorstwie przemysłowy Stndil i Materiały IPiSS. Warszawa. 1991. z. 3, s. 23-24.

wariantem modelu następstwa szeregowego przydatnym do badania efek-||MfI następujący układ niet6wności^l,v:

00)

M<AF»<AP<m

przyrost zatrudnienia, f „przyrost funduszu płac, p - przyrost produkcji lub sprzedaży,

- przyrost wyniku finansowego.

Iy2$za od zatrudnienia dynamika funduszu płac pozwala na wzrost przeciętnego „lodzenia- Z kolei, wyższy przyrost produkcji w stosunku do przyrostu funduszu ozn>^{cza wzrost} P^tiktywności płac. Spośród badanych wielkości na wysoką r plac najbardziej wpływa wzrost wyniku finansowego.

^polityk? plac powiązaną z najważniejszymi wynikami działalności firmy najlepiej ^jj_e rfożona nierówność (21), która jest poszerzeniem wzoru (20):

iii®

A Z ' A F.

(21)

,AC , AWF AZ AZ

odzie:

$    -wzrost funduszu płac,

22    -zrost zatrudnienia,

2g    -wzrost produkcji,

-wzrost zysku,

2f,: AZ - wskaźnik podwyżek płac,

Ag:AF_p -wzrost produktywności płac,

Ag: AZ - wzrost wydajności pracy,

AW: AZ - wzrost rentowności zatrudnienia.

Interpretacja tego modelu według obliczeń autorki przeprowadzonych dla pięciu firm jest następująca:

Wyższa dynamika produktywności płac od podwyżek płac może być rezultatem [ wzrostu wydajności pracy, lepszego wykorzystania czasu pracy pracowników oraz [ degresywnego opłacania wzrostu wydajności pracy i innych oszczędności przewidzą-i nvch w systemie wynagradzania. Szybszy od produktywności płacy wzrost wydajno-| ści pracy może być następstwem stosowania postępu technicznego, organizacyjnego, zmian strukturalnych w działalności produkcyjnej (mniej pracochłonne wyroby) oraz degresywnego opłacenia wzrostu wydajności pracy zakładającego podział korzyści z dodatkowych efektów między przedsiębiorstwo a pracowników. Z kolei wzrost

^mJak skutecznie wynagradzał, pod red. JC Scdlika, Wyd Profeyoaafog Szkoły Biznesu, Kraków, J#7,t |29.