PC130285

54

II. Polityka rynku pracy

botnych, udzielania pożyczek bezrobotnym na rozpoczęcie działalności gospodarczej, udzielania kredytów pracodawcom na tworzenie nowych miejsc pracy, organizacji robót publicznych i prac interwencyjnych oraz systemu pomocy dia absolwentów szkół.

Zgodnie ze standardami przyjętymi w krajach wysoko rozwiniętych w ramach polity ki ry nku pracy wyodrębnia się jej część aktywną i pasywną. Dla wpływania na wielkość i strukturę popytu na pracę dominujące znaczenie ma, oczywiście, część aktywna. Aktywna polityka na rynku pracy w Polsce obejmuje, między innymi, następujące formy przeciwdziałania bezrobociu: pośrednictwo pracy, informacje i doradztwo zawodowe, prace interwencyjne, roboty publiczne, pożyczki na podjęcie działalności gospodarczej przez bezrobotnych, pożyczki na tworzenie miejsc pracy w zakładach pracy, przekwalifikowania i szkolenia, działania na rzecz łagodzenia skutków zwolnień grupowych, programy specjalne dla grup szczególnie zagrożonych długotrwałym bezrobociem, subsydiowanie zatrudnienia absolwentów oraz staże i stypendia dla absolwentów.

W literaturze przedmiotu wymienia się kilka podstawowych funkcji tego rodzaju działań państwa na rynku pracy (Kwiatkowski 1998):

-    aktywizację zawodową bezrobotnych,

-    zmniejszanie niedopasowań strukturalnych na rynku pracy,

-    podnoszenie produkcyjności siły roboczej,

-oddziaływanie na wielkość zatrudnienia i bezrobocia,

-    weryfikację gotowości do pracy bezrobotnych.

Na wykresie 1 pokazano zmiany udziałów wydatków na podstawowe formy aktywne (szkolenia, prace interwencyjne, roboty publiczne oraz pożyczki na działalność gospodarczą i na tworzenie dodatkowych miejsc pracy) w wydatkach na politykę rynku pracy w Polsce w latach 1990-2000. W 1990 r. udział ten był najwyższy (32,1%). W latach 1992-1998 obserwuje się stosunkowo stabilny trend wzrostowy udziału wydatków na podstawowe programy aktywne w wydatkach na politykę rynku pracy ogółem: od 4,7% do 18,8%. W latach 1999—2000 udział ten znacznie zmalał do poziomu (odpowiednio) 13,3% i 7,1%. W tych sa- _# mych latach udział wydatków na wszystkie formy aktywne ukształtował się na poziomie (odpowiednio) 19,2% i 11%.

Analiza struktury wydatków na aktywne formy polityki rynku pracy wskazuje, iż w latach 1992-1998 największe i stale rosnące znaczenie miały prace interwencyjne, których udział rósł od 2,1% do 6,8% oraz roboty publiczne - w tym samym okresie udział ich wzrósł od 0,8% do 6,4% . Stosunkowo niewielki był udział środków przeznaczanych na pożyczki dla bezrobotnych i pracodawców: od 1% w 1992 r. i w 1996 r. do 3,4% w 1998 r. Najmniej zaś środków pochłaniały szkolenia: od 1% w 1995 r. do 2,2% w 1998 r. (średnio 1,3%). W pozostałych dwóch latach badanego okresu najsilniej zmniejszył się udział wydatków na ro-¹⁹ Roboty publiczne juko aktywny program polityki rynku prucy w Polsce zostały wprowadzone w 1992 r.