74054 PC130277

46

II. Polityka rynku pracy

Poziom inflacji w Polsce spowodował, iż oprocentowanie kredytów bankowych było stosunkowo wysokie. Decyzje podejmowane w ramach polityki pieniężnej , mające ograniczać inflację (a także zmniejszać ujemne saldo bilansu płatniczego), powodowały szczególnie wysokie tzw. realne oprocentowanie kredytów. Realizacja restrykcyjnej polityki pieniężnej powodowała wzrost ceny pieniądza. Dla podmiotów gospodarczych i gospodarstw domowych było to uciążliwe, ponieważ możliwości zaciągania kredytu bankowego poza granicami kraju w badanym okresie, zwłaszcza w jego początkowej fazie, były bardzo ograniczone. Tak więc, można przypuszczać, iż wysokie oprocentowanie kredytów wpłynęło na niską skłonność gospodarstw domowych do konsumpcji, a podmiotów gospodarczych - do inwestowania, determinując wielkość popytu efektywnego. W konsekwencji, wpłynęło to na niewielką zdolność gospodarki do tworzenia miejsc pracy.

Istotne zmniejszenie poziomu inflacji w końcu dekady spowodowało ukształtowanie się korzystnych instrumentów polityki pieniężnej dla stymulowania popytu globalnego (zarówno konsumpcyjnego jak i inwestycyjnego). Chodzi tu przede wszystkim o możliwość obniżenia stóp procentowych kredytów udzielanych przez bank centralny, wywołującego analogiczną reakcję ze strony banków komercyjnych. Działanie takie z reguły wpływa na zwiększenie skłonności przedsiębiorstw do inwestowania, a w konsekwencji — powstają nowe miejsca pracy i zmniejsza się bezrobocie. Nie jest to oczywiście pewne, ponieważ decyzje inwestycyjne podmiotów gospodarczych są podejmowane przede wszystkim pod wpływem analiz przewidywanej przez przedsiębiorców różnicy między rentownością inwestycji a stopą procentową. Należy zwrócić uwagę, iż mimo kolejnych decyzji o obniżeniu stóp procentowych kredytów banku centralnego, w Polsce w całym badanym okresie występowały (i nadal występują) wysokie dodatnie realne stopy procentowe kredytów udzielanych podmiotom gospodarczym i gospodarstwom domowym, co nie sprzyja zwiększaniu popytu inwestycyjnego i konsumpcyjnego, a tym samym - nie sprzyja chłonności gospodarki na zatrudnienie. Podstawową przesłanką utrzymywania wysokich dodatnich realnych stóp procentowych jest konieczność zapobiegania nadmiernemu deficytowi w bilansie obrotów bieżących i wzrostowi inflacji.

Polityka kursowa lat dziewięćdziesiątych generalnie doprowadziła do znacznego podwyższenia realnego kursu złotówki, co wywołało spadek opłacalności eksportu oraz osłabienie konkurencyjności polskich przedsiębiorstw. Następujący w ślad za tym spadek popytu na pracę miał istotny - negatywny - wpływ na równowagę na rynku pracy. Jest to naturalnie wniosek odnoszący się do zależności bezpośrednich, mających miejsce w krótkim okresie. Ukształtowanie się innych parametrów ekonomicznych, związanych z aprecjacją waluty krajowej, może w przyszłości stanowić o korzystnych aspektach tego rodzaju polityki kursowej dla polskiego rynku pracy w długim okresie. Chodzi tu głównie o podjęcie starań

6

Chodzi tu głównie o stopy procentowe kredytów banku centralnego.