pdl7

umiejętności chodzenia i mowy ora/ są leniwe w nauce i wykonywaniu najprostszych czynności domowych i gospodarskich. Jako ludzie dojrzali są ułomni, bełkoczą zamiast mówić i z zasady mają nieufny (a nickieth i wrogi* stosunek do ludzi. Są to jednak —jak twierdzą iniormator/y -— bardzo rzadkie wyjątki, z reguły bowiem odmieńce umierają w wieku dziecięcym.

Podejmując działania obronne przed bogi n ka ni i- mani u na m i odwoływano się głównie do czy nności o charakterze magiczno-regligijny m. Z uzyskanych wypowiedzi informatorów wynika, że niektóre z tych praktyk i czynności zachowały jeszcze swoją żywotność do czasów współczesnych. W' zakresie ochrony położnic przed tymi demonami najczęściej stosowano następujące zabiegi: położenie ziół święconych (a zwłaszcza ziela zwanego dzwoneczkiem) obok głowy rodzącej kobiety, w futry ny drzwi do i/by. gdzie przebywa położnica, zaty ka się gałązki ziela zwanego piołunem, w okresie porodowym kobiety noszą jedynie wełniane spódnice oraz pilnie przestrzegają codziennego odmawiania określonych modlitw porannych i wieczornych.

Znacznie bogatszy zasób wiadomości uzyskano od informatorów w zakresie działań mających na celu ochronę niemowląt przed porwaniem i zamianą. Przedstawiają się one następująco:

—    matka po porodzie przypina sobie do koszuli stalową agrafkę, którą nosi do momentu chrztu dziecka;

—    matka podczas snu winna być stale obrócona twarzą do dziecka;

—    matka nie może oddalać się od swego domu bez różańca;

—    matka po zachodzie słońca nie może opuszczać pomieszczenia, w którym znajduje się dziecko;

—    matka nie może pozostawiać dziecka bez nadzoru;

—    matka nie może po zachodzie słońca prać pieluszek dziecka;

—    dziecku należy zawiesić na szyi poświęcony medalik lub krzyżyk;

—    dziecku na rączce zawiązuje się czerwoną wstążeczkę;

—    dziecku zakłada się na główkę czerwoną czapeczkę;

—    twarz dziecka należy chronić przed światłem księżyca;

—    na kolebce dziecka winien wisieć poświęcony różaniec.

Nieliczni informatorzy twierdzili, iż boginki-mamuny mogły porywać lub zamieniać dzieci tym matkom, które wykazywały słabą pobożność i zaniedbały chrztu dziecka (rejon gorlicki) oraz nie odbyły czynności wywodu w kościele (rejony: chełmski, kolbuszowski i niski).

Mimo stosowania wzmiankowanych sposobów obronnych zdarzały się jednak wypadki „odmieniania" niemowląt. W takich przypadkach należało pozbyć się „odmieńca" i zmusić demona do oddania porwanego dziecka-Powszechnie wówczas stosowanym sposobem było wyniesienie „odmieńca na gnój i bicie go mocno brzozową rózgą. Wówczas to boginka-mamuna.

150