S5001348 (2)

zwróconą w bok. bez poduszki. Za każdym razem, kiedy dziecko

Kiedy lo tylko możliwe, niemowlę powinno leżeć na brzuchu

żeby ją obrócić, używa wszystkich mięśni grzbietu i szyi, które

Podnosi

stopniowo nabierają siły. Rozwinięcie odpowiednio silnych mięśni grzbiet! ważne w przygotowaniu do siadania. Dzieci stale podpierane poduszką _Czei później słaby i skrzywiony kręgosłup i z trudem przychodzi im • % w wyprostowanej pozycji. Nauczenie się bezpiecznego siedzenia — ^ M osiągnięcie rozwojowe, ponieważ w pozycji siedzącej dziecko ma wolJ?* i może nimi sięgać oraz trzymać różne przedmioty. Dodatkowo rozw‘* ^ współdziałanie między rękami i oczami. Siedzenie ważne jest również dlamf ^ umiejętności związanych z jedzeniem, żuciem i połykaniem, a z kolei 3 używane w czasie żucia są związane z artykulacją i rozwojem mowy, n? polecenia jest także wczesne zachęcanie dziecka do podnoszenia głowy z na brzuchu, podczas której rozwijają się mięśnie grzbietu.

Dziecko leżące na brzuchu w następnym etapie ruchu, skierowanego ptjfw sile ciężkości, odpycha się ramionami i unosi górną część ciała nad podłogę, to głównie po to, by lepiej widzieć. Podnoszenie górnej części ciała jest wstępy do uzyskania pozycji na czworakach, przygotowującej z kolei do raczkowania Fascynujące jest obserwowanie małego dziecka próbującego na różne sposoby poradzić sobie z ciężarem własnego ciała. Gdy uda mu się już odepchnąć bizucf, od podłogi, przysiada na piętach, opierając ciało na rękach i kolanach. Kj^ osiągnie już pozycję na czworakach — chwieje się i nie potrafi utrzyj równowagi. Normalnie rozwijające się dziecko samo odkryje, w jaki sposćb raczkować. Dziecku upośledzonemu można pomóc osiągnąć pozycję na czworakach i zachęcić je do podjęcia pierwszych wysiłków w raczkowaniu (zob. rozdział 6),

Najwcześniejszą formą poruszania się, którą odkrywają niektóre dzieci, jest turlanie się z miejsca na miejsce. Nauczenie dziecka turlania jest bardzo użyteczne, Można to zrobić kładąc jego ramię lub nogę w poprzek ciała, kiedy leży odom plecach i delikatnie za nią pociągnąć. Dziecko nauczy się w końcu obracać pozostałe części swojego ciała. Jeżeli będziemy je do tego zachęcać, nauczy są też obracać z powrotem do pozycji na plecach. Niemowlęta żądne wrażeń będą w ten sposób zwiedzać cały pokój. Warto zachęcać dziecko do raczkowania i raczej nie należy pozwalać mu na stosowanie innej metody poruszania, | używania tylko jednej nogi do wprawienia ciała w ruch do przodu w pozycji siedzącej, podczas gdy druga pozostaje podwinięta pod spodem. Dużo lepiej, gdy czynności ruchowe obu nóg rozwijają się równomiernie, co następuje podczas raczkowania. Samo raczkowanie przez wielu autorów uważane jest za bardzo ważny etap w rozwoju, gdyż wymaga koordynacji wszystkich czterech kończyn oraz użycia kończyn znajdujących się po przeciwnych stronach ciała. Wymaga też utrzymania równowagi oraz odpowiedniego balansowania własnym ciężarem, a także pomaga rozwinąć świadomość ciała. Trzeba też wspomnieć, że dla dzieci z upośledzeniem wzroku umiejętność poruszania się na pupie jest niezbędna Dzieci te muszą bowiem badać rękami, co znajduje się przed nimi, żeby nie uderzać głową o rozmaite przedmioty.

Dzieci uwielbiają, kiedy stoją na udach rodziców i mogą się od nich odpychać, tok jak lubią kopać, gdy leżą w łóżeczkach. Odpychanie dorosłego i rozprostowywanie stawów kolanowych jest bardzo ważne, gdyż dziecko wzmacnia wówczas mięśnie ud, które są w ten sposób przygotowywane do utrzymania ciężaru ciała, gdy dziecko spróbuje już przyjąć postawę stojącą. Każde działanie powodujące wzmocnienie mięśni ud jest pożyteczne. Przyjmowanie ciężaru na kości długie nóg ma także dobry wpływ na tkankę kostną, powodując wzmacnianie i rośnięcie kości. Kiedy ostatecznie dziecko podniesie się do pozycji stojącej, mięśnie nóg będą dobrze przygotowane do przyjęcia ciężaru jego ciała. Tak więc każdy krok w rozwoju dziecka może być odpowiednio wcześniej przygotowany.

Normalnie rozwijające się dzieci, podczas nauki siadania, raczkowania, stania i chodzenia, są nastawione na przezwyciężanie siły ciążenia. W dużym stopniu będą się tego uczyły same. Dziecko upośledzone będzie napotykało w nabywaniu tych umiejętności różnorodne przeszkody. Będzie więc potrzebowało silnej zachęty oraz, jeżeli to możliwe, profesjonalnej pomocy ze strony fizjoterapeuty lub doświadczonego nauczyciela.

Dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym

Jedną z najważniejszych rzeczy jest to, żeby dzieci stały się świadome własnego ciała. Problemem świadomości własnego ciała zajmowało się wielu autorów, opisując to pojęcie w różny sposób: pojęcie ciała (body concept), obraz ciała (body image), świadomość ciała (body consciousness), poczucie ciała (body sense), schemat ciała (body schema).

Wychowanie fizyczne uczy dzieci manipulowania przedmiotami takimi, jak piłki, woreczki z grochem, obręcze, paletki itp. oraz rozwija umiejętności związane z ruchem na większych przyrządach, m. in. wspinania się na rozmaite konstrukcje, ślizgania, huśtania. Umiejętności te, które możemy nazwać „obiektywnymi”, są dla dziecka bardzo cenne i zajmują w wychowaniu ważne miejsce. W książce tej zajmujemy się jednak „subiektywnym” podejściem do edukacji ruchowej, to znaczy rozwojem świadomości ciała. Oba te elementy są niezbędne — dziecko powinno być świadome własnego ciała oraz powinno się nauczyć posługiwania się różnymi przedmiotami oraz radzenia sobie ze światem zewnętrznym. Dziecko potrzebuje zarówno umiejętności „obiektywnych”, jak i „subiektywnych”. Jest wiele publikacji o nabywaniu umiejętności „obiektywnych” i o rozwoju koordynacji wzrokowo-ruchowej. Tutaj zajmować się będziemy głównie rozwojem świadomości ciała.

Ruch ciała jako całości

U dziecka trzeba budować poczucie całości ciała, a nie koncentrować się na ruchu pojedynczych jego części. Ruch całego ciała związany ze swobodnym przepływem