117159

Za każdym razem, kiedy w pracy czy w domu żartujemy, śmiejemy się. złościmy, boimy, czy leż kiedy ponosi nas entuzjazm, dochodzi w nas do głosu emocjonalna strona osobowości. Oznacza to. że w naszym umyśle uaktywnia się fragment naszego zachowania z dzieciństwa. Emocjonalne (afektywno) reagowanie na rzeczywistość to właśnie charakterystyczna cecha psycliicznego stanu ..dziecka".

Z kolei, kiedy stawiamy przed sobą zadanie, kiedy usiłujemy trzymać się etycznych czy moralnych zasad, kiedy oczekujemy od siebie i od innych przestrzegania określonych norm postępowania, wtedy do głosu dochodzi stan umysłu zwany ..rodzicem".

..Rodzic" ustanawia zasady, jest przewodnikiem, zakreśla granice, udziela rad i chętnie odwołuje się do wyrażeń typu ..powinieneś”, „nie wolno ci". ..uważaj, bo. . ." itp.

Natomiast kiedy racjonalnie badamy jakiś problem, zbieramy konkretne informacje, szukamy przyczyn zjawiska, proponujemy rozwiązania i rozpatrujemy różne ewentualności, wtedy wy korzy stujerny stan umysłu określany jako „dorosły". „Dorosły” liczy, oblicza, analizuje, planuje r openije pytaniami „dlaczego?”, „w jaki sposób ?” itp.

TRANSAKCJA SYMETRYCZNA [ ASYMETRYCZNA KOMPLEMENTARNA

R		R	R		Dz
D	o	D	D	o	D
Dz		Dz	Dz		R

Tab. 3 Rodzaje transakcji według analizy transakcyjnej

Owe trzy stany psycliiczne. opisane powyżej, nie są jednak jedynymi, które mają wpływ na nasze zachowanie.

Analiza transakcyjna przywiązuje ogromną w^ragę do postawy, jaką jednostka prezentuje wobec iruiycli, czy to kolegów, czy współpracowników, czy przełożonych.

Postawa wobec innych to jeden z ważniejszych czyrmików' życia emocjonalnego człowieka i każdy z nas różni się od drugiego pod tym względem.

Główne postawy można by określić z grubsza za pomocą następujących czterech zdań.

„Ja jestem coś wart. a iruii nie."

„Nic rue jestem wart. a iruii tak.”

„Nic rue jestem wart, iruii też nie ”

- „Jestem coś wart, iruii też.”

Przyjrzyjmy się teraz bliżej każdej z tych postaw.

„Ja jestem coś wart, a inni nie. "

Osoba, którą cliarakteryzuje taka postawa, prawdopodobnie musiała walczyć o pozycję społeczną, a przede wszystkim o sukces zawodowy.

Duża pewność siebie („ja jestem coś wart"] oraz postrzeganie innych jako gorszych od siebie („a iruii nic"] z pewnością pomogły danej osobie w początkach kariery, ale później tego rodzaju założenie będzie miało efekt negatywny.

W rzeczywistości tego rodzaju osoba zbytnio koncentruje całą sw^roją pracę na sobie samej, rue jest zdolna do pracy w zespole, nie potrafi zaufać iruiym. a zatem traci dużo czasu na kontrolowanie działań irmycli, zamiast w tym czasie lepiej zaplanować własne. Koledzy i przełożeni niewątpliwie nie będą pochwalać takiej postawy i może powstać sytuacja konfliktowa.

„Nic nie jestem wart, a inni tak."

Ten rodzaj postaw y cliarakteryzuje brak pewności siebie. Podobnie jak w poprzednim przypadku, postawa ta może być użyteczna na początku kariery. poniew^raż dana osoba boi się porażki i będzie skrupulatnie wykonywała swoją pracę.

Jednakże później - szczególnie kiedy w grę będzie wchodzić duża odpowiedzialność osobista -strach i nieśmiałość będą liamować rozwój tej osoby.

Osoba taka nie należy do przedsiębiorczych. Brak jej inicjatywy, konsekwencji, łatwo wTrzeka się swoich przekonali, kiedy nie odpowiadają one przekonaniom iruiych.