ScannedImage 2

1 16

GWIDO ZLATKHS

Dla zilustrowania jak trudny jest tekst talmudyczny, i jak finezyjna analiza jest konieczna dla jego zrozumienia, niech świadczy obszemy fragment klasycznego studium Ephraima Urbacha The Sagęs, omawiający jedno z zagadnień zawartych w przetłumaczonym poniżej rozdziale traktatu Chagiga

...Czytamy w Misznie, że Dzieło Stworzenia nie może być objaśniane w obecności dwóch. Jedynie Talmud Palestyński stwierdza, iż Miszna ta pochodzi od ..Rabi Akiby, jednak według Rabi Iszmaela można objaśniać” (w obecności dwóch uczniów). Znaczenie tej dyskusji staje się jasne w świetle innej różnicy opinii między tymi dwoma mędrcami, mianowicie odnośnie interpretacji pierwszego wersetu Księgi Rodzaju: et ha-szamaim w'et ha-erec, „niebiosa i ziemię". R. Iszmael zadał R. Akibie pytanie: „Skoro studiowałeś przez 22 lata u Nachuma Gimzo, (który nauczał) że cth („jednak”) i rak („tylko”) zawężają rozumienie tekstu, podczas gdy et i gam rozszerzają, jak objaśnisz et w tym wersecie?” Odrzekł: Gdyby w Piśmie napisane było: hereszit bara elohim szamaim wa-erec („Na początku stworzyły Bóstwa-Niebiosa-i-Ziemia") moglibyśmy sądzić, że niebiosa i ziemia są również bóstwami (...) Odpowiedź R. Akiby wydaje się przeciwstawiać interpretacji gnostyckiej. A zatem cząstki et nie służą rozszerzeniu, lecz stworzeniu przedziału między Bogiem a niebem i ziemią i pouczeniu nas, że te ostatnie nie są stworzycielami, lecz rzeczami stworzonymi, i że Święty Błogosławiony nie miał wspólników w dziele stworzenia. Tego rodzaju wykład mógł zajmować jedynie osoby zaangażowane w dyskusję z heretykami i obzna-jomione z ich poglądami; wobec szerokiej publiczności byłby on nie na miejscu. R. Iszmael, który zgodnie ze swą metodą egzegetyczną uważał et w wymienionym wersecie za część jego struktury gramatycznej dowodzi odmiennie niż. R. Akiba, że ci którzy objaśniają cząstkę ei mogą zastosować interpretację rozszerzającą również w tym wersecie, mianowicie że niebo i ziemia wraz ze wszystkimi znajdującymi się w nich ich bytami stworzone zostały już pierwszego dnia. Taki wykład mógł być przedstawiany publicznie. Egzegetycznych interpretacji w tym duchu nauczano w Szkole R. Iszmaela i jest możliwe, że to z tego źródła promieniował spór między Szkołą Szamaja i Szkołą Hillela odnośnie kolejności stworzenia nieba i ziemi: ‘Szkolą Szamaja mówi: Niebiosa zostały stworzone najpierw, Szkoła Hillela mówi: Najpierw została stworzona ziemia’, (s. 184-185).

„Umyslowość taimudyczna jest niezwykle praktyczna i całkiem prozaiczna” - pisze Norman E. Cantor w swym głośnym i kontrowersyjnym, rewizjonistycznym “krótkim kursie” historii Żydów zatytułowanym Święty łańcuch {The Sacred Chain, ITarperCollins Publishers, 1994). - „Nie lubi ona ekstremizmów, nadmiernie rozbudzanych nadziei i objawionych programów. Rabini mówią nam, że interpretowanie prawa ustnego jest ważniejsze niż interpretowanie proroków i że epoka żydowskich proroków'