SDC11039

104 Marta tue/yriaka

5.    chęć uzyskania poczucia bezpieczeństwa przy konieczności otwarcia sio na ingerencje x zewnątrz,

6.    potrzeba swobody oraz konieczność dostosowania się do poma gającego i zaciągnięcie długu wdzięczności;

7 pragnienie bycia rozumianym przez pomagającego, ale także naturalna obawa przed niezrozumieniem lub potępieniem.

Przy założeniu, /r tego typu dylematy mogą występować po stronie osoby będącej w trudnej sytuacji, sztuką jest stworzenie przez pracownika socjalnego takich warunków i klimatu tej relacji, aby minimalizować ich dokuczJtwość. Budowanie poczucia bezpieczeństwa i akceptacja klienta jako osoby stanowią warunki bazowe. Pracownik socjalny może me akceptować stylu życia swojego podopiecznego, rodzajów i form jego aktywności społecznej, ale musi akceptować i szanować go jako istotę ludzką, jako osobę.

Ponieważ aksjologiczne podstawy pracy socjalnej związane są, przede wszystkim, z poszanowaniem godności drugiego człowieka, dlatego też refleksja dotycząca etycznych aspektów wykonywania zawodu pracownika socjalnego może sprowadzać się do odpowiedzi na pytanie — jak pomagać w sposób odpowiedzialny?

5. Etyka zawodu pracownika socjalnego jako refleksja nad tym, jak pomagać odpowiedzialnie

Kto może pomagać innym? Odpowiedź na to pytanie z pozoru wydaje się prosta i oczywista. Pomagać może każdy. Ale pomagać profesjonalnie, zgodnie z podstawowymi zasadami procesu pomaga ma, metodami i technikami interwencji, może tylko profesjonalista W literaturze przedmiotu brakuje jednak jasnych i klarownych definicji zawodu „helpera” Odwołując się do intuicji, można powiedzieć, że pomagać może ktoś. kto jest porządnym człowiekiem, w znaczeniu, jakie słowu „porządny” nadaje Tadeusz Kotarbiński Wzorzec opiekuna spolegliwego, odpowiadający wzorcowi porządnego człowieka realizować „może ten tylko, kto jest usposobiony życzliwie względem podopiecznych Nadaje się więc na opiekuna człowiek dobry, o dobrym sercu, wrażliwy na cudze potrzeby i skłonny do pomagania . Opiekun

O odpowiedzialności etyczno] pracownika socjalnego

105

spolegliwy wykazuje dbałość o drugiego człowieka, będzie dążyć do doskonalenia własnego warsztatu pracy i rozwijania własnej osobowości. Człowiek porządny to taki, który nie zakłada wyrządzenia komuś zła i me działa świadomie przeciwko swoim klientom czy podopiecznym.

Pomagać może także kłoś, kio ma odpowiednie predyspozycje osobowościowe (cechy osobowości).

Dyspozycje o charakterze osobowościowym stanowią bardzo ważny rys sylwetki profesjonalisty od pomagania. Próbując dokonać ich generalizacji, należy wyodrębnić takie cechy, jak

—    ciepło i empatia,

—    szacunek i pozytywne spojrzenie na klienta;

—    elastyczność i tolerancja;

—    możliwość bycia konkretnym i jasnego określania się w konta ktach z klientami;

—    autentyczność i dar przekonywania gwarantujące podopiecznemu poczucie bezpieczeństwa, tworzące odpowiedni klimat dla uświadomienia sobie przez podopiecznego swojej sytuacji, a także przyczyn, jakie doprowadziły go do problemów, z którymi się boryka;

—    radość życia, akceptacja zmiany, świadomość, że każdy człowiek musi radzić sobie z problemami;

—    brak konformizmu, twórczość, otwartość umysłu.

—    pragnienie zwiększenia u ludzi swobody wyboru i kontroli nad własnym życiem;

—    odwaga mówienia klientom o ich realnych problemach, odwaga podejmowania ryzyka niepowodzenia w realizacji pracy socjal nej oraz radzenia sobie z nie przewidzianymi sytuacjami;

—    odwaga zetknięcia się z krytyką i oskarżeniami;

—    wrażliwość na uczucia, wątpliwości i lęki klienta oraz jego wzruszenie emocjonalne*.

Trudno więc wyobrazić sobie sprawnego profesjonalistę od potna gania cechującego się sztywnością psychologiczną, brakiem tolerancji, konformizmem, egocentryzmem i przekonaniem o swojej wyższości nad klientem.

¹ M. Davics, Czerpanie przez pracownika socjalnego z zasobów własnego ja, [w ] J. Kwaśniewski (red.). Praca socjalna — pomoc społeczna. Interart, Warszawa 1995.