72
Ryc. 3.1.4. Schemat cząsteczki cholesterolu. Część sztywna cząsteczki (hydrofobowa) jest zbudowani z czteropierścieniowego układu węglowego perhydrocyklopentanofenantrenu (A, B, C i D) i elastyczl nego łańcucha alifatycznego przyłączonego do C-17 (D), natomiast hydrofilowa grupa hydroksylowa (OH) jest związana z węglem C-3 przy pierścieniu A. Cholesterol jest umiejscowiony w zewnętrzną warstwie błony komórkowej, gdzie wiąże się grupą hydroksylową z I węglem łańcucha alifatycznej kwasu tłuszczowego fosfolipidu. Cholesterol jest podstawowym czynnikiem regulującym przepuszl czalność błon komórkowych
Błona kbmórkov|i
Tabela 3.1.1. Składniki (w %) błon komórkowych
Składniki |
Osłonka mielinowa |
Erytrocyty |
Hepatocyty |
Pałeczka jn okrężnicy 9 |
Białka |
22 |
60 |
60 | |
Lipidy, w tym: |
78 |
40 |
40 |
100 |
fosfolipidy |
33 |
24 |
26 |
- |
glikolipidy |
22 |
ślady |
- |
- |
cholesterol |
17 |
9 |
13 |
- |
fosfatydyloinozytol |
- |
2 |
- |
- |
sfingomielma |
6 |
18 |
- |
- |
Inne |
6 |
1 |
- |
Część apolarna cząsteczki fosfolipidu składa się dwóch łańcuchów kwasów tłuszczowych acylowych. Zawierają one 16-20 węgli i mogą mieć jedno lub dwa wiązania nienasycone. Obecność w cząsteczce nienasyconego - podwójnego wiąz® nia powoduje zgięcie jej łańcucha o około 30°. Występowanie podwójnych wiązań zapobiega ścisłemu upakowaniu cząsteczek lipidowych w błonie komórkowej/ go wpływa na jej płynność. Fosfolipidy błon komórek zwierzęcych mają na ogół jedeil prosty, nasycony łańcuch kwasu tłuszczowego, związany z C-1, i drugi nienasyć® ny, związany z C- 2 cząsteczki fosfoglicerolu (ryc. 3.1.3). Część polarną cząsteczki tworzy ujemnie naładowana grupa fosforanowa (P04'3), do której przyłączona jest dodatnio naładowana cząsteczka zasady cholinowej lub aminowej. Ze względu na obecność jednej z zasad dzielimy fosfolipidy na aminowe, do których należą: fosfa-tydyloetanolamina, fosfatydyloinozytol i fosfatydyloseryna, i cholinowe, jak fosfa-tydylocholina.