skanuj0003 (541)

Wyraźna granica plastyczności jest to naprężenie, po którego osiągnięcia następuje wyraźny wzrost wydłużenia rozciąganej próbki bez wzrostu lub nawet przy spadku obciążeniu: granica ta określona jest wzorem:

R,. =

F,

Ś„

MPa.

(12)

gdzie F,, N jest silą obciążającą, odpowiadającą wyraźnej granicy plastyczności.

U w a g a. Rozróżniamy dwa pojęcia granicy plastyczności: górna granica plastyczności i dolna granica plastyczności,

Górna granica plastyczności R_fll jest to naprężenie rozciągające w momencie nagiego wydłużenia, od którego występuje krótkotrwały spadek siły (patrz rys. LSI:'

MP,i.    (1.2,.)

Dolna granica plastyczności R,._L jest to najmniejsze napręż.enie rozciągające występujące po przekroczeniu górnej granicy plastyczności (jeśli istnieje więcej niż jedno minimum, pierwszego z nich nie bierze się pod uwagę):

K,c    • j- MPa.    UJb:

Wydłużenie względne    jest to    stosunek trwałego    wydłużenia    bezwzględ

nego próbki po rozerwaniu do długości pomiarowej próbki, wyrażony w procentach:

IL L„-Ln

A, = — =    (1.3)

gilzie L„ mm jest długością pomiarowi! po zerwaniu. L_n mm - pierwotną długością pomiarową próbki, p - wskaźnikiem wielokrotności długości pomiarowej próbki w odniesieniu do średnicy r/„.

Przewężenie względne jest to zmniejszenie pola powierzchni przekroju poprzecznego próbki w miejscu rozerwania w odniesieniu do pola powierzchni jej przekroju pierwotnego:

Sn - s„

Z = -^-=IOOⁿ„.    (1.4)

gdzie S„ mm* jest polem powierzchni przekroju próbki po zerwaniu.

Dla próbek o przekroju kołowym wzór (1.4) można doprowadzić do postaci:

^z"[‘ '(^)'l^loo!/"'

gdzie </„ oraz d_u oznaczają odpowiednio pierwotną średnicę próbki oraz średnicę próbki w miejscu zerwania (patrz rys. 1.11).

Dla próbek o przekroju prostokątnym pole przekroju poprzecznego S„ należy wyznaczyć jako iloczyn największej szerokości b_u i najmniejszej grubości ti„ próbki w miejscu zerwania (por. rys, 1.13), to znaczy

S_u = b„a_H mm².

RODZAJE STOSOWANYCH PRÓBEK

W celu przeprowadzeniu próby rozciągania materiału należy przygotować próbkę, która powinna być wykonana w sposób określony przez odpowiednie normy przedmiotowe.

Tak na przykład, próbki z blach powinny być tak wycinane, by ich rozciąga nie zachodziło w kierunku zgodnym z kierunkiem walcowania lub prostopadłym do niego. Próbki powinny być wycinane sposobem mechanicznym, Należy unikać ich wycinania palnikiem acetylenowym, aby nic spowodować miejscowego nagrzania, mogącego zmienić własności wytrzymałościowe i plastyczne materiału. Ostateczna obróbka próbek może się odbywać tylko za pomocą skrawania oraz szlifowania.

Każda próbka ma pryzmatyczną część pomiarową oraz części służące do mocowania w uchwytach maszyny wytrzymałościowej. Dla stali podstawowymi rodzajami próbek są:

—    próbki okrągłe o przekroju kołowym z główkami gwintowanymi wkręcanymi w uchwyty maszyny wytrzymałościowej (rys. 1.la); jest to najpewniejszy sposób mocowania, uniemożliwiający poślizgi próbki w uchwytach:

-    próbki okrągłe z główkami do chwytania w szczęki (rys, 1.1b).

—    próbki okrągłe do chwytania w uchwyty pierścieniowe (rys. Lic).

-    próbki płaskie (rys. 1-2).

Ze względu na przyjętą do obliczeń długość pomiarową L₀ rozróżniamy m.in, próbki pięciokrotne: i dziesięciokrotne

^L°>o

10 r/„.

(1.6)