CCF20091007001 (2)

Wyraźna granica plastyczności jest to naprężenie, po którego osiągnięciu i_KI>iępi'je wyraźny wzrost wydłużenia rozciąganej próbki bez wzrostu lub nawet pi7\ spadku obciążenia: granica ta określona jest wzorem:

F

R. = -■ MPa.

(1.2)

O

,.j/ic N jest silą obciążającą, odpowiadającą wyraźnej granicy plasty-

c/nosct.

I i w a g a. Rozróżniamy dwa pojęcia granicy plastyczności: górna granica plastyczności i dolna granica plastyczności.

(rórna granica plastyczności K_(l/ł jest to naprężenie rozciągające w momen-_cj_t. nagiego wydłużenia, od którego występuje krótkotrwały spadek siły (patrz

O

Dolna granica plastyczności R_(l/ jest to najmniejsze naprężenie rozciągające występujące po przekroczeniu górnej granicy plastyczności (jeśli istnieje więcej _niż jedno minimum, pierwszego z nich nie bierze się pod uwagę):

(l.2b)

Wydłużenie względne ,1₍, jest to stosunek trwajego wydłużenia bezwzględnego próbki po rozerwaniu do długości pomiarowej próbki, wyrażony w

procentach:

(1.3)

gdzie L„ mm jest długością pomiarową po zerwaniu. L„ mm — pierwotną długością pomiarową próbki, /> — wskaźnikiem wielokrotności długości pomiarowej próbki w odniesieniu do średnicy tl₀.

Przewężenie względne jest to zmniejszenie pola powierzchni przekroju poprzecznego próbki w miejscu rozerwania w odniesieniu do pola powierzchni jej przekroju pierwotnego:

o

(1.4)

Dla próbek o przekroju kołowym wzór (1.4) można doprowadzić do postaci:

(1.4a)

gdzie d₀ oraz d_u oznaczają odpowiednio pierwotną średnicę próbki oraz średnicę próbki w miejscu zerwania (patrz rys. 1.11).

Dla próbek o przekroju prostokątnym pole przekroju poprzecznego S„ należy wyznaczyć jako iloczyn największej szerokości b„ i najmniejszej grubości a_u próbki w miejscu zerwania (por. rys. 1.13), to znaczy

S_u = mm².

1.3. RODZAJE STOSOWANYCH PRÓBEK

W celu przeprowadzenia próby rozciągania materiału należy przygotować próbkę, która powinna być wykonana w sposób określony przez odpowiednie normy przedmiotowe.

Tak na przykład, próbki z blach powinny być tak wycinane, by ich rozciąganie zachodziło w kierunku zgodnym z kierunkiem walcowania lub prostopadłym do niego. Próbki powinny być wycinane sposobem mechanicznym. Należy unikać ich wycinania palnikiem acetylenowym, aby nie spowodować miejscowego nagrzania, mogącego zmienić własności wytrzymałościowe i plastyczne materiału. Ostateczna obróbka próbek może się odbywać tylko za pomocą skrawania oraz szlifowania.

Każda próbka ma pryzmatyczną część pomiarową oraz części służące do mocowania w uchwytach maszyny wytrzymałościowej. Dla stali podstawowymi rodzajami próbek są:

—    próbki okrągłe o przekroju kołowym z główkami gwintowanymi wkręcanymi w uchwyty maszyny wytrzymałościowej (rys. 1.1 a); jest to najpewniejsz} sposób mocowania, uniemożliwiający poślizgi próbki w uchwytach:

—    próbki okrągłe z główkami do chwytania w szczęki (rys. 1.1 b),

—    próbki okrągłe do chwytania w uchwyty pierścieniowe (rys. 1.1 c),

—    próbki płaskie (rys. 1.2).

Ze względu na przyjętą do obliczeń długość pomiarową L₍₎ rozróżniani} m. in. próbki pięciokrotne:

(1.5)

L,)₅ — 5d₀

i dziesięciokrotne

H.6i