skanuj0049 (27)

NAUKA O CELU OSTATECZNYM

ROZDZIAŁ II

ISTNIENIE CELU OSTATECZNEGO

Wprowadzenie

Zgodnie z przyjętą metodą po sformułowaniu problemu eudajmonolo gicznego na podstawie opisu dążenia człowieka do celu przystąpić należ* do rozwinięcia odpowiedzi, jakiej udzielić należy na postawiony próbie n Jak wiadomo, pierwszym na tej drodze krokiem jest dokonanie analiz* która pozwoliłaby wniknąć w obiektywne tworzywo badanego zjawisk i ustalić zasadnicze elementy przyjmowanego rozwiązania.

Analiza zjawiska dążenia do celu

a) Zastanawiając się nad ontyczną zawartością faktu dążenia do celu można zaraz na wstępie przyjąć prosty wniosek, że na jego pełną rzcczyw i stość składają się trzy zasadnicze elementy: podmiot dążenia, czyli człn wiek działający, następnie przedmiot dążenia, czyli zamierzone dobro a wreszcie ich wzajemna dynamiczna relacja. Relacja ta z kolei zawiei t w sobie dwa składniki: najpierw dążenie podmiotu do osiągnięcia dohi następnie stan osiągnięcia tegoż dobra przez podmiot, czyli zjcdnoc/cni-się podmiotu z przedmiotem. Wyodrębnione elementy składowe ontyc/n<| zawartości dążenia do celu wskazują, że zjawisko to ma dwa podstawo**, aspekty. Jeden z nich wyraża jego subiektywną stronę - jest nim podmiot oraz. zachodzące w nim akty poznania i chcenia drugi natomiast stron obiektywną - wyraża ją określone dobro, w jedno zaś zjawisko łączy |. element dążenia względnie kończące to dążenie zjednoczenie, w któi * < realizuje się najgłębszy sens i znaczenie tego zjaw iska.

W tradycyjnych podręcznikach etyki trzy zanalizowane przed chwilą elf menty składowe ontycznej treści dążenia do celu uważa się za trzy odrębni

•    >< i określa się jc za pomocą następujących terminów: podmiot dążenia *>••>1 n i/wę „cel, dla którego" (istnieje odpowiednie dobro, finis cui), pr/cd-"■loi dą/cma, czyli dobro, zwie się „celem, który" (istnieje dla innego pod-........i. finis qui), osiągnięcie zaś dobra przez podmiot, czyli ich zjednoczenie

•    ¹ i>u|e pod nazwą „cel, w którym” (podmiot jednoczy się z dobrem, finis » H •./różnienie to wymienia się równocześnie w rubryce podziałów celu.

^A "I >n Mę wszakże, że zarówno sama terminologia, jak i umieszczenie ozna-

•    ro •., li / jej pomocą treści wśród podziałów celu nie mają w tym wypadku •ii \ i go uzasadnienia i stwarzają tylko okazję do pomieszania pojęć. Pro-• 1-4 do tego, żc się w idzi osobne cele tam, gdzie w gruncie rzeczy wystę-

i ■■ >•' tylko jeden cel. mianowicie zamierzone przez człowieka dobro warun-

•    c w ten sposób znowu jedno obiektywne zjawisko nazywane powszech-.....U/imcm człowieka do celu,

••> Nn.ili/ując dalej centralny element zjawiska celu w postaci dążenia ¹ i i można, żc dadzą się w nim wykryć dwie zasadnicze fazy: fa/a

• ..... i«nt.ilna (ordo intentionis) oraz faza wykonawcza (ordo execulionis).

I *•* Intencjonalna obejmuje rozumny akt woli zamierzającej okrcślo-•' Inluo om/ wybór środków.

i n/n wykonawcza polega na zastosowaniu środków w realnym działa-•" • ktiircgo kresem jest osiągnięcie celu.

tvvh dwu faz intencjonalna faza wyraża duchową stronę celowego

•    i-d tma t/lowicka. Zawarty w niej akt poznawczy podmiotu ogarnia w swej

•    ••*•    \ zystkic ogniwa dążenia do celu, aż do jego wykonania włącznie.

> t* u" punktu widzenia faza intencjonalna jest bardziej istotna dla ukon-¹. una zjawiska dążenia do celu, aniżeli faza wykonawcza. Faza wy-

• ........ i natomiast stanowi aktualizację intencjonalnej strony dążenia do

ni i i jHiiwadzi do osiągnięcia celu. Fakt ten dla ontycznej zawartości dą-.......In»clujest znowu ważniejszy, aniżeli tylko sam intencjonalny obraz

•    i • 11 -ma Kazem w zięte wyrażają wewnętrzną oraz zewnętrzną stronę

•    * .i mid i clowego, ukazując zarazem, że cci jest równocześnie pierwszym

.....nim elementem świadomego d/ialania ludzkiego: pierwszym w za-

.......mu, ostatnim zaś w wy konaniu (finis primus in inientione, ultimus

•' in iitiom).

li .-cci i ostatni etap dokonywanej analizy bierze pod uwagę końcowy .....m iii lazy wykonawczej, a mianowicie samo osiągnięcie celu przez czło-

hidIin

W rozważanym zagadnieniu analiza ta zajmuje szczególnie w'ażne micj-i >.| )«j wyników bowiem zależy treść filozoficznego pojęcia szczęścia.

. • mvkii w wydatnej mierze wpływa na sposób, w jaki zagadnienie to /.osia-