SNV36358

Już pierwsze inscenizacje wymienionych oper przyciągnęły zainteresowanie publiczności i podreperowały kasę zawiadującego ówcześnie polskim zespołem samorządu. Wzrósł autorytet Bogusławskiego w oczach kolegów, którzy uznali w nim „założyciela opery polskiej” przyznając mu za to benefis, czyli przedstawienie na jego wyłączny dochód (14 listopada 1782). Te sukcesy zwróciły na niego uwagę zarządzających teatrem. Z chwilą objęcia antrepryzy przez Marcina Lubomirskiego (w maju 1783) powierzona mu została dyrekcja zespołu. Po rychłym, już w następnym miesiącu, opuszczeniu Warszawy przez awanturniczego księcia przejął Bogusławski szerszy zakres obowiązków, a od września tego roku podjął się samodzielnej antrepryzy w spółce z baletmistrzem Danielem Curzem. Pełniąc swoje kierownicze funkcje wykazał wiele inicjatywy, wzmacniał zespół, ściągając aktorów spoza Warszawy, starał się o urozmaicony repertuar.

Nie ograniczając się wyłącznie do oper, w 1783 r. przełożył i wystawił (10 kwietnia) głośną w Europie dramę autorstwa Fenouillot de Falbaire’a Uczciwy winowajca. Jej treść oparta została na autentycznym i głośno komentowanym zdarzeniu skazania na galery pewnego kupca za uczestnictwo w tajnych zgromadzeniach protestanckich; orzeczoną karę przejął na siebie syn skazańca podziwiany za bezprzykładny dowód synowskiego oddania. Wystawiona w 1778 w Wersalu (na scenę paryską dopuszczona dopiero po rewolucji, 1790) drama de Falbaire’a była ostrym apelem o tolerancję religijną. Bogusławski skrócił i przekomponował tekst sztuki, pozostawiając (z oczywistych względów) bez zmian czas i miejsce akcji: działa się w 1762 r. „w Toulon, mieście nadmorskim południowej Francji”. Przedrukowując po z górą trzydziestu latach tekst dramy w Dziełach polemizował w dodanym komentarzu z krytycznym sądem Juliena Louisa Geoffroy’a i odpowiadał na zarzuty klasyków: „Widok morza okrytego galerami, na których jęczą nieszczęśliwe ofiary, wiele na umyśle patrzących czyni wrażenia, a wszystko, co się przyczynia do wzbudzenia litości w podobnych widowiskach jest dobrym i koniecznie potrzebnym”.

Równolegle z operami i dramą pisał Bogusławski komedie, adaptowane mniej lub bardziej do obyczajowości polskiej. Jednoaktówka Kotek zgubiony (31 marca 1783) to lekko na ludowo stylizowana i nie pozbawiona pikanterii błaha scenka wiejska. Tekst Bogusławskiego, dwukrotnie wydany, został przetłumaczony na rosyjski i ogłoszony w Petersburgu w 1791 roku. Sięgając pośrednio do Goldoniego zaadaptował Bogusławski komedię Troje bliźniąt tfyłi Podobieństwo nadzwyczajne (16 listopada 1783). Zaliczała się ona do typu MBk stwarzających aktorowi okazję do zaprezentowania się w kilku wcieleniach I taki głównie zamiar zadecydował o jej wyborze. Później Bogusławski-autor lie sięgał już do Goldoniego, z upodobaniem jednak grywał role z jego sztuk, ■k we wszystkich adaptacjach pióra Wojciecha Pękalskiego. Tropiący „włoski «yi gry" Iksówie łaskawie ocenili kreowaną przez niego postać Fabrycego ptkomedii Zakochani, czyli Karykatury, notując, iż oddał ją „z komicznością •łnścjwą nie tylko tej roli, lecz nawet narodowemu Włochów charakterowi”;

111