strona (80)

należy dla niej obliczyć MED, korzystając ze wzoru (1), gdzie D = odległość skóry od palnika w czasie leczenia:

X =

2

• MED.

l⁵⁰J

(1)

Aby powstał rumień, trzeba podać średnio od 0,07 do 0,15 |/cm² energii promieni UV-B, co przy promieniowaniu o mocy 0,8 mW/cm² daje MED wielkości od 1,5 do 3 min.

MED dla pasma UV-A określa się podobnie jak dla UV-B. Ponieważ jednak tolerancja i MED dla UV-A są o około 3 do 10 razy większe, należy około 4 razy dłużej naświetlać każde pole rumieniomierza lub do 25 cm zmniejszyć odległość między palnikiem a skórą. Przy oznaczaniu MED dla emitorów fluorescencyjnych należy wziąć pod uwagę odległość palników-świetlówek od skóry, która zwykle jest mniejsza (10-20 cm) niż przy stosowaniu emitorów rtęciowo-halogenowych.

Naświetlane pola ogląda się po 2, 24, 48 i 96 godzinach. Oglądając pola naświetlane po dwóch godzinach, można określić minimalną dawkę promieniowania, wywołującą bezpośrednie ciemnienie skóry (MTD, ang. minimaI tanning dose). Dłuższa obserwacja (po 48 i 96 godzinach) daje możliwość stwierdzenia przedłużonej reakcji rumieniowej, występującej w niektórych stanach patologicznych. Nadmierna i przedłużona reakcja w postaci odczynu izomorficznego występuje przy skłonności do wielopostaciowej osutki świetlnej, która stanowi przeciwwskazanie do helioterapii i UV. Przedłużone trwanie rumienia występuje także we wczesnych okresach tocznia rumieniowatego (LE, łac. lupus erythematodes), który jest groźnym schorzeniem układowym, i może ułatwić jego wczesne rozpoznanie. Wszystkie przedłużone i nadmierne reakcje rumieniowe wymagają konsultacji dermatologicznej.

2.8.2. Pigmentacja

Pigmentację skóry wywołuje melanina, pigment o barwie ciemnobrunatnej lub czarnej, powstający w komórkach zwanych melanocytami. Melanina jest to związek wielkocząsteczkowy; powstaje z tyrozyny pod wpływem fermentów tyrozynazy i do-paoksydazy. Melanocyty znajdują się w warstwie podstawowej naskórka. Melanina jest wytwarzana w melanosomach. Mieszczą się one w wypustkach, melanocyt ma jedną, dwie lub niekiedy więcej wypustek. Zmiany barwy skóry pod wpływem opalania zależą od aktywności melanocytów, tj. od liczby wytworzonych ziaren melani-ny, która u ludzi rasy białej waha się w znacznych granicach. Rasowe różnice barwy skóry zależą od liczby (gęstości) melanocytów, a nie ich aktywności. W miarę proli-leracji naskórka melanocyty rozpadają się. Uwolniona melanina jest fagocytowana przez keratynocyty, zatem ostatecznie pigment znajduje się w keratynocytach i z nimi zostaje złoszczony.

Melanogeneza jest pobudzana najsilniej przez naświetlanie skóry promieniami UV-A, słabiej przez UV-B i C, jeszcze słabiej przez IR, ponadto przez stany zapalne, hormon tarczycy i estrogeny. Na melanogenezę u zwierząt ma wpływ hormon

80