Wyciskanie3

1136 XIII. TECHNOLOGIA TWORZYW SZTUCZNYCH

lub wewnętrzną oraz urządzenie chłodzące. Rurę po przejściu przez urządzenie przeciągające zwija się na szpuli lub tnie na odcinki odpowiedniej długości. Rury dużych średnic przeciąga się przez tuleję kalibrującą o średnicy większej od średnicy rur wyciskanych, a rury małych średnic — przez oczka kalibrujące o średnicy mniejszej od średnicy rur wyciskanych. Dociskanie rury do tulei kalibrującej następuje za pośrednictwem nadciśnienia wywołanego we wnętrzu rury lub podciśnienia między ściankami rury a tuleją kalibrującą.

Powierzchnię przekroju wyciskanej rury wyznacza średnica ślimaka; średnica rury nie powinna przekraczać średnicy ślimaka, a łączna grubość ścianek rury — połowy jego średnicy. Długość dyszy przy wyciskaniu tworzyw o dużej lepkości (np. PCW) jest 8 do 10g, a przy wyciskaniu tworzyw o malej lepkości (np. PE) jest 16 do 20 razy

dłuższa od grubości g ścianki rury.

Rys. XIII,23. Głowica do wytwarzania powłok na drutach i linkach: 1 — kadłub głowicy, 2 — rdzeń, 3 — wkładka regulacji równomierności przepływu tworzywa, 4—płyta regulacyjna, 5 — prowadnik drutu, 6 — nasadka dyszy, 7 — grzejnik

Wyciskanie profilów. Teoretycznie możliwe jest wyciskanie profilów o dowolnym kształcie przekroju, w sposób podobny do wyciskania rur. Ponieważ prędkość wypływu tworzywa z dyszy przy sporządzaniu profilów o różnej grubości ścianek jest różna, zachodzi trudność przewidzenia koniecznego wykroju dyszy dla profilów o bardziej skomplikowanym przekroju. Dla uzyskania możliwie jednakowej prędkości wypływu tworzywa z dyszy, wykroje w dyszy formujące grubsze ścianki profilów wykonuje się węższe, a wykroje formujące cieńsze ścianki — odpowiednio szersze. Przy sporządzaniu profilów o ściśle określonych wymiarach stosuje się urządzenia kalibrujące o zasadzie działania identycznej jak przy rurach.

Wytwarzanie powłok na drutach i linkach (obtłacza-nie) polega na wyciskaniu tworzywa przez głowicę (rys. XIII,23), przez którą jednocześnie przeciąga się drut lub linkę z prędkością zwykle większą od prędkości wyciskania. Licząc się z pewnym wyciąganiem osiowym powłoki, średnicę dyszy D wykonuje się większą od pożądanego wymiaru kabla. Długość dyszy stosuje się tym większą im cieńszą sporządza się powlokę. Przy powlekaniu linek długość dyszy /. — (l r 12) D, a przy powlekaniu drutu L = (0,8-r -f 8) D. Zwykle dysza jest zbieżna ku wylotowi pod kątem ok. 1°. Aby tworzywo nie wnikało do prowadnika, średnica jego powinna być ściśle dopasowana do średnicy stosowanego drutu lub linki. Zwykle luz między drutem lub linką a otworem prowadnika wynosi przy cienkich drutach (np. 1,2 mm)

— 0,05 mm, a przy grubych drutach (np. 6 mm)

— 0,2 mm. Utworzona powłoka bezpośrednio po wyjściu z dyszy podlega chłodzeniu w kąpieli wodnej (rys. XIII,24), podzielonej na trzy strefy o stopniowo zmniejszającej się temperaturze. Przy powolnym chłodzeniu tworzyw o budowie krystalicznej powstaje w nich struktura o lepszych własnościach mechanicznych i dielektrycznych.

Formowanie płyt polega na wyciskaniu wstęgi, której powierzchnię wygładza się na ogrzewanych wałach. Wstęga po odcięciu nierównych krawędzi bocznych podlega cięciu poprzecznemu na płyty na nożycach gilotynowych lub ruchomą pilą tarczową.

Wytwarzanie folii polega na wyciskaniu tworzywa przez dyszę ze szczelinowym wykrojem płaskim lub pierścieniowym i na rozciąganiu folii, dzięki czemu następuje znaczne pocienienie jej ścianki. Przy korzystaniu z głowicy z dyszą szczelinową płaską, uzyskiwana cienkościenna wstęga, o grubości od 0,1 do 1 mm i szerokości do 2000 mm,

Rys. XIII,25. Wyciskanie folii przez głowicę z dyszą szczelinową płaską: 1 — wyciskarka, 2 — głowica, 3 — bębny chłodzące, 4 — pomiar grubości, 5 —wały wyciągające folię; 6 — noże krążkowe, 7 — wał zwijający odcięte obrzeża, 8 — wał zwijający folię

Ryt. XIII,26. Wyciskanie folii przez głowicę z dyszą szczelinową pierścieniową i pionowym odbiorem folii do góry: 1 — wyciskarka, 2 — głowica, 3 — pierścień nadmuchu powietrza, 4 — płyty spłaszczające, 5 — wały zamykające, 6 — wał odbierający

podlega tylko rozciąganiu wzdłużnemu (rys. XIII,25). Chłodzenie folii wstęgowej następuje szybko, wskutek czego ma ona budowę bezpostaciową. Przy korzystaniu z głowicy z dyszą szczelinową pierścieniową, do wnętrza uzyskiwanej cienkościennej rury o ściankach grubości 0,1 -f-1,5 mm i średnicy do 500 mm, wprowadza się sprężony gaz, w wyniku czego następuje jej rozciąganie osiowe i obwodowe (rys. XIII,26). Chło-

Rys. XIII,24. Wyciskanie powłok na drutach i linkach: 1 — wal podający, 2 — bęben hamujący, 3 — rolki prostujące drut, 4 — podgrzewacz drutu, 5 — wyciskarka, 6 — głowica, 7 — kąpiel chłodząca, 8 — urządzenia kontrolne, 9 — urządzenie ciągnące, 10 — naciąg kabla, 11 — urządzenie odbierające

dzenie folii rurowej jest powolne, wskutek czego ma ona budowę krystaliczną (mało przejrzystą, o stosunkowo dużej wytrzymałości). Szczelina dyszy pierścieniowej do produkcji cienkich folii jest 4,5 H-12,5 razy szersza od zamierzonej grubości folii, a średnica tej dyszy stanowi 0,4 -j- 0,7 średnicy wyprodukowanej folii.

Formowanie żyłek polega na wyciskaniu tworzywa przez wielootworową dyszę do kąpieli chłodzącej i na poddaniu tak formowanych żyłek procesowi rozciągania — przy użyciu kilku wałów obracających się kolejno ze wzrastającą prędkością, lub procesowi przeciągania — przy użyciu oczek przeciągających (rys. XIII,27).