wykłady z socjologii 13 2014 (96)

2013-12-06

SPOŁECZEŃSTWO RYZYKA BIOMEDYCZNEGO = NOWE PROBLEMY MEDYCYNY I OPIEKI ZDROWOTNEJ

Prof. dr hab. Mieczysław Gałuszka Zakład Socjologii Uniwersytet Medyczny w Łodzi

RYZYKO - risicare - włoski; odważyć się, ( dotyczy wyboru decyzji, nie jest zaś nieuchronnym przeznaczeniem).

- rozi(k)- perski: los, dzienna zapłata; - risq - arabski; los, dopust boży,

- ar-risco - hiszpański; odwaga i niebezpieczeństwo,

- risk - angielski; hazard - Risi/co - niemiecki; risąue - francuski

Słownik języka polskiego (PWN)

* możliwość, że coś się nie uda; przedsięwzięcie, którego wynik jest niepewny,

* odważenie się na takie niebezpieczeństwo,

* prawdopodobieństwo powstania szkody obciążające osobę poszkodowaną niezależnie od jej winy, jeśli umowa lub przepis prawny nie zobowiązały innej osoby do wyrównania szkody.

Definicje ryzyka

* Ryzyko jako niepewność wyniku własnego działania: człowiek działa w warunkach nieznanych, niepewnych, niewyraźnych, gdy pojawiają się czynniki losowe lub własne ograniczenia poznawcze, np. niezdolność do prognozowania, nieznajomość reguł diagnozowania sytuacji, groźba nieznanych strat, których natura nie jest znana.

* Ryzyko wynikiem świadomie podjętej decyzji o potencjalnej stracie lub szkodzie - w procesie tym dochodzi do poznawczego bilansowania korzyści i strat własnego działania. Takie decyzje nazywamy ryzykownymi. Ważna jest strategia zarządzania ryzykiem w rzeczywistych sytuacjach zagrożenia, jak np. wybuch wojny, awaria urządzeń technicznych, kataklizm, zanieczyszczenie środowiska.

* Ryzyko jako podejmowane przez człowieka działania o nieznanym, niepewnym lub problematycznym wyniku z narażeniem na niebezpieczeństwo, szkodę lub stratę. Możliwość straty: -nieosiągnięcia zamierzonej wartości ( strata potencjalna);

- utracenia już wartości zdobytej ( strata aktualna);

-uzyskania wartości niższej niż spodziewana ( strata względna).

Dwa aspekty ryzyka:

* Obiektywny: obiektywna ocena ryzyka opiera się na znanych częstościach występowania lub logicznie wyprowadzanym prawdopodobieństwie.

* Subiektywny: poczucie zagrożenia lub skłonność do ryzyka osób podejmujących decyzje.

Ryzyko = prawdopodobieństwo x konsekwencje

Ryzyko obiektywne śmierci, Wielka Brytania 1988 r.:

- z powodu palenia 40 papierosów dziennie 1:200

- z powodu grypy 1:5000

- z powodu wypadku drogowego 1:8000

- z powodu porażenia piorunem 1:10 000 000

Ryzyko związane ze zmieniającymi się kryteriami diagnostycznymi chorób