Image0026 (7)

kład przekazania towarów bądź pieniędzy — albo do działania przyszłego i możliwego. W drugim przypadku jej przedmiotem jest albo nie dopełniona jeszcze część działania zaplanowanego jako teraźniejsze, na przykład oddanie reszty towarów lub pieniędzy, albo działanie, które w całości zacząć się ma dopiero w jakimś odległym (wyznaczonym) momencie.

Zatem ofiarowana i przyjęta czysta wola odnosić się może do części lub do całości kontraktu. Czysta wola może przejawiać się rozmaicie, ale właściwie uobecnia się tylko wówczas, gdy przeistacza się w słowo i w nim się wyraża. Daje się słowo zamiast rzeczy. Dla odbiorcy słowo ma wartość rzeczy, jeśli związek słowa i rzeczy ma charakter konieczny, a więc daje odbiorcy pewność jej otrzymania. Nie jest to wartość zastawu, bowiem słowo nie może być ani użytkowane, ani sprzedane jak rzecz, równa się jednak idealnemu oddaniu rzeczy samej; odbiorca uzyskuje pełne prawo do rzeczy; a jest to wszystko, co może on miernie z własnej woli (której aktualna moc stanowi naturalną podstawę faktycznej własności), lecz z woli ogółu, z woli stowarzyszenia. Stowarzyszenie nie jest w stanie badać każdego przypadku i z góry zakłada, że oddanie nastąpiło w drodze w^ymiany oraz że wymieniono wartości ekwiwalentne. Znaczy to, że właściwe stowarzyszenie uznaje nie tylko aktualny stan każdej osoby, ale także każdą wymianę, a więc i każde przyrzeczenie za ważne z woli ogółu, to jest za zgodne z prawem i wiążące. Najpierw jednak potrzebne jest przyzwolenie odbiorcy, gdyż tylko za jego wolą rzecz do niego należąca (na mocy wymiany na razie tylko pomyślanej) może pozostać w⁷ rękach kogoś innego. Przyzwolenie odbiorcy można interpretować jako jego własne przyrzeczenie, że do wyznaczonego momentu pozostawi pn ową rzecz temu komuś i nie będzie jej się domagał. O ile jednak

f

każde przyrzeczenie w ogólności odnosi się do przyszłego oddania przedmiotu wymiany, o tyle przyzwolenie równoznaczne jest raczej z oddaniem czegoś na własność już teraz. Taka uwarunkowana wyłącznie kontraktem, ściśle ograniczona w czasie własność jest własnością negatywną, długiem posiadacza wobec „wierzyciela”, dług bowiem w oznaczonym terminie musi zostać oddany. Tymczasem pozytywna własność w stowarzyszeniu jest absolutną (nieskrępowaną) wolnością rozporządzania własnymi rzeczami w nieograniczonym czasie bez zobowiązań wobec kogokolwiek. Wobec osób trzecich debitum stanowi własność prawdziwą, także po upływie terminu płatności (na tym opiera się abstrakcyjna ochrona possessio w systemie prawnym stowarzyszenia), wobec wierzyciela zaś — do czasu upływu tego terminu. Jest to więc własność negowana, czyli ograniczona tylko przez odniesienie do wierzyciela i tylko przez konieczność „płatności”. To samo dotyczy własności wierzyciela: po upływie terminu rzecz ta jest jego własnością absolutną wobec wszystkich, przed jego upływem zaś jest negowana wraz ze wszystkimi następstwami przez fakt odstąpienia jej dłużnikowi; ograniczenie to nosi nazwę „roszczenia” wobec dłużnika — wierzyciel ma prawo zmusić dłużnika do oddania danej rzeczy z chwilą upływu terminu. W okresie między zawarciem kontraktu a upływem terminu jest to własność wspólna, dzielona — własność absolutna przypada wierzycielowi, 2 wyjątkiem prawa tymczasowego rozporządzania, które przypada dłużnikowi.

§ 23

Przy takim szczególnym kontrakcie odbiorca, który „daje kredyt”, jest aktywny na równi z przyrzekają-9 — Wspólnota i stowarzyszenie 77