�egna�ek3

Stosowanie syslrmaiycimijcl w odniesieniu do sposobu przekazywań i tt treści irmwidu nę do przestneganu nasłępojących reguł postępowania:

-    skuteczne TsmąittniBnie uczniów z nowym materiałem powinno być po* pmdzooe określeniem stanu ich dotychczasowej wiedzy oraz prowadzone w sposób umożliwiający systematyczne nawiązywanie do lej wiedzy;

-    przekazywanie uczniom nowego materiału wymaga na ogół podzielenia go na mmcjśźe części (zagadnienia) i kolejnego ich omawiania, które powinno umożliwić uczniom mc tylko poznanie nowej wiedzy, ale także poznanie jej struktury wewnętrznej;

-    w przekazywanych treściach należy wyodrębniać i akcentować wiadomości najważniejsze, które — po włączeniu ich do systemu wiedzy już posiadanej przez uczniów — będą stanowić podstawę szerszego systemu wiedzy:

-    przekazywanie wiedzy powinno odbywać się rytmicznie, to znaczy W regularnych odstępach czasowych. i«p-

Systcmatyczność może dotyczyć pracy nauczycieli i uczniów. W tym przypadku

mirra Hi

-    systematyczne przygotowanie się do zajęć dydaktycznych nauczycieli i ucz

niów;

_ wdrażanie uczniów do systematycznego wysiłku;

_ stosowanie systematycznej kontroli wykonania prac domowych;

-    stosowanie systematycznego sprawdzania i oceniania wyników kształcenia

H

Zasada i|iHmcw»nitri. poza postulatami wynikającymi z istoty systematyczności. obejmuje równic* <a może przede wszystkim) wskazania, u podstaw których le*y rozumienie terminu ..system*'. Termin ten posiada wiele znaczeń, czego przykładam mogą być cztery jego znaczenia umieszczone w Słowniku Języka pols-Jrfago?. Podobnie jrn w innych wydawnictwach słownikowych i encyklopedyczny li i jfąji aąirfi »* l jednak system definiuje się jako logicznie uporządkowany zbiór ftfcłackzików (demcniów) oraz występujących między nimi zależności (relacji). Takie rozumienie systemu ma również zastosowanie w wyjaśnieniu istoty procesu hsflrrr T oraz niektórych norm regulujących jego przebieg, a w szczególności zaudy lystcmowotei    .

Zgodme z tą zasadą, poznawaną rzeczywistość należy traktować jako pewną uporządkowaną całość, zło zoną z różnorodnych elementów (ludzi, rzeczy, zjawisk itp.). pozostających w stosunku do siebie w różnych związkach i zależnościach. Ponadto trzeba rmrf oa uwadze również i to. że każdy z tych elementów może być traktowany jaioo swoisty układ, czyli pewna całość (np. człowiek, maszyna, organir racja społeczna, szkoła itp ). który także składa się z jakichś elementów wzajemnie z« sobą powiązanych

porcja wśadry przekazywana z innymi jej fragmentami, a także z wiedzą z innych przedmiotów wzkpłnych. tworzy w ten sposób odpowiedni system wiedzy.

Wzajemne powiązanie jednych wiadomości z innymi, które były przyswajane przez lejnia wcześniej lub będą mu przekazane później, umożliwia tworzenie struktur miedzy, co przyczynia się do lepszego ich zrozumienia i zapamiętania.

podejście systemowe nakazuje, jak wcześniej zostało podkreślone, przedstawia' nie również związków i zależności występujących między faktami, rzeczami, proce-_sa,ni i zjawiskami. Związki te mogą być dwojakiego rodzaju¹:

1)    stosunki czasowe, przestrzenne I Ilościowe. Tak więc elementy danego systemu (układu) można rozpatrywać w tym samym lub różnym czasie, w różnym usytuowaniu przestrzennym (odległości) i z uwzględnieniem różnych ich kształtów, a także pod względem ilości, wielkości i wagi:

2)    stosunki przyczynowo-skutkowe (me Mną przekazywać tylko wiedzy faktograficznej, to znaczy zaznajamiać uczniów z faktami i zjawiskami bez wskazywania, jakie były przyczyny ich zaistnienia oraz uwarunkowania. Nie tyle jest ważna np, w edukacji historycznej znajomość dat poszczególnych bitew, ilość I rodzaj zaangażowanych w nich wojsk, co żnajomość przyczyn, które do nich doprowadziły, a także skutków społecznych, ekonomicznych i militarnych wynikających z tych bitew dla obydwóch stron konfliktu itpfCharakicryzując zmiany zachodzące w jednym elemencie systemu, należy jednocześnie wskazywać, jpk one wpływają na inne jego elementy lub na całość analizowanego układu,

Często dla lepszego uwypuklenia związków zachodzących między poszczególnymi elementami układów stosuje się modele, które stanowią uproszczone wizualne przedstawienie tych układów, z pominięciem składników i związków mało istotnych, np. model systemu szkolnictwa w Polsce, modele szkoły współczesnej, model działania komputera czy model procesu decyzyjnego itp.

(Zasada systcmowości pozostaje w bliskim związku z coraz częściej propagowanym w dydaktyce ogólnej podejściem holistycznym, którego istotą jest całościowe Ujmowanie procesów i zjawisk Dlatego też nauczyciele i uczniowie powinni mieć świadomość, że każdy element wiedzy prezentowanej w czasie zajęć dydaktycznych jest fragmentem większej całości wiedzy. Uczniowie nic powinni odnosić wrażenia, że wiedza przekazywana na poszczególnych lekcjach me wiąże się ze sobą i nie stanowi spójnej całości.

5.4. Zasada łączenia teorii z praktyką

Jeśli chodzi o tę zasadę, to nie wywołuje ona większych różnic w poglądach miedzy teoretykami dydaktyki, zarówno co do rozumienia jej istoty, jak ł samej nazwy. W. Okoń nazywa ją zasadą związku teorii z praktyką', co me wywiera żadnego wpływu na jej rozumienie.

^,W.Okoń,op.cil,*. 185.

•' W, Okoń, tyftNoMf... op. cil.,i 193,