image045 (21)

B. Nirmsriko. Kclaktrm siebie. Wteiowi 2007. lSaN978-S3.COSCC.il-8.* by WAtP 200?

fta<kr5fUC2WlaSh{ 91

Radość uczenia się

Zadaniowe podejście do uczenia się zaowocowało jego porównaniami z pracą robotnika (Brophy, 2002, s. 138-140). Niezadowolenie lub zadowolenie robotników z wykonywanej pracy wyraża się poglądami, które mogą być porównane z postawami czwórki naszych uczniów wobec szkoły. Charakterystyczne wypowiedzi jednych i drugich przedstawia tab. 13.

Tabela 13. Porównanie wypowiedzi robotników budowlanych z wypowiedziami uczniów

STOSUNEK DO ZADAŃ	ROBOTNIK	UCZEŃ
Obce-niejasne	.Zły szef. kiepski materiał, brak pogody .'	„Czego oni znówchc$ ode mnieH/ndrze/l
Obce - wyraźne	„Da się żyć mimo napiętych terminów'	..Szkoła ma nas zmusić do nauki!' {Celina)
Własne - niejosne	,ia to bym inaczej zwganizowałpracę ."	„Duża część lekgi to czas stracony* {Dariusz)
Własne -wyraźne	.Budujemy nowe osiedle?'	„Nasza klasa robi postępy!" [Seata)

A oto jakich rad udzielają robotnikom psychologowie przemysłowi (Waitley i Witt, 1985; za: Brophy, 2002, s. 206, dokonano skrótów):

I.    Poświęć uwagę zamiarom, a nie przewidywanym trudnościom.

II.    Planuj pracę długofalowo i elastycznie.

III.    Nastaw się na wytrwałość, a nie na doskonałość.

IV.    Powtarzalne i rutynowe elementy pracy traktuj jako grę o jakość.

V.    Naucz się czerpać satysfakcję z trudnego zadania i z dobrze wykonanej pracy.

VI.    Nawiąż kontakty z ludźmi lubiącymi swoją pracę, a unikaj narzekających na nią.

Takie rady mogą przydać się uczniom, których szkoła nudzi i męczy, a także nauczycielom, którzy chcą ich nauczyć porządnej pracy. Wszystkie można sprowadzić do koncentracji na zadaniu i do wytwarzania bądź wzmacniania przez ucznia jego własnej motywacji do uczenia się. Radość z osiągnięć i, nade wszystko, z wdrożenia do systematycznej pracy, będącego względnie trwałą zdobyczą uczenia się w szkole, niewątpliwie nadejdzie.

Cele uczenia się a cele kształcenia

Skoro kształcenie to kierowanie uczeniem się, cele uczenia się trzeba uznać za pierwotne wobec celów kształcenia: bez uczenia się nie byłoby kształcenia, www.waip.com.pl

B. Nirmiciku. Katatame stoine, Watsnwj 2007. ISBN 978-83-6CIS07-11 -8.« ly, WAlP 2007

92 Rozdział 3. Jak pczebiega uczenie się czynności?

a uczenie się poza kształceniem szkolnym występuje bardzo szeroko. Tc dwa terminy będziemy stosowali równolegle, akcentując albo świadomą wolę ucznia, albo zorganizowane działanie edukacyjne.

Celami uczenia się są właściwości, jakie uczniowie chcą uzyskać w wyniku uczenia się. Te właściwości mogą być bardzo różne, a ich związek z programem kształcenia luźny, więc „... warto dbać o dobre kontakty z apatycznymi uczniami: łatwiej się zorientujesz, co cenią i czym się interesują. Uczniowie nieumotywowani do nauki kierują się [w swym życiu - B\’l innymi celami" (Brophy, 2002, s. 202). Istnieje możliwość powiązania ich zainteresowań z czytaniem, z pisaniem, z pracą nad sobą i w efekcie - z edukacją szkolną. By to osiągnąć, trzeba dobrze znać cele, jakie mają uczniowie „na wejściu” systemu kształcenia.

Właściwości uczniów zamierzone w działaniu edukacyjnym nazywamy, jak wiadomo, celami kształcenia. Te cele. wywodzone z potrzeb społecznych w bardzo rozmaity sposób (Muszyński, 1970, r. 3), są oparte na założeniu, że uczniowie będą chcieli i będą mogli je osiągnąć. W doskonale zharmonizowanym świecie (w Jezioranach Smętnych...) cele uczenia się byłyby u wszystkich uczniów tożsame z celami kształcenia, ale w świecie realnym jest inaczej. Na ogół uczniowie uczą się celów uczenia się dopiero w toku kształcenia, w miarę uzyskiwania wiedzy i umiejętności przedmiotowych. Tę prawidłowość nazwano heterogonią celów - rodzeniem się nowych celów przy osiąganiu celów pierwotnych (Nawroczyliski, 1987, s. 132-138).

Praca młodzieży nad sobą

Jedni uczą się celów szybciej, inni wolniej, a duże grupy uczniów tracą, niestety, wiarę w sens wysiłku woli do pracy nad sobą. Ten wysiłek jest duży. Wybitny psychiatra Kazimierz Dąbrowski (1975, s. 38, cytuję za: Dudzikowa, 1993) stwierdził: „Aby siebie wychować, trzeba być, niejako, w [...] podwojeniu na przedmiot i podmiot w sobie. Trzeba być tym, który wychowuje i jest wychowany, wydzielić w sobie istotę czynną i istotę podlegającą tej czynnej" Nauczyciel może pomóc w tych staraniach, ale nic może ich zastąpić. Trud dokonywania zmian emocjonalnych w sobie musi młodzież wziąć na siebie.

Badania ankietowe (wypracowanie „Moje próby doskonalenia samego siebie”) Marii Dudzikowej (1993), przeprowadzone wśród uczniów szkół średnich, pozwoliły na wyodrębnienie czterech grup młodzieży:

1. Około 24 procent uczniów oświadczyło, że nie pracują i nie będą pracowali nad sobą. Odwoływali się do „natury” człowieka, do porażek we wcześniejszych próbach, do faktu, iż „podnoszenie poprzeczki może zadać wiele ran" i do przekonania, żc „życie należy przyjmować takie, jakie jest".