image156 (5)

B. Nirmsftko. Kizbtlcetm szkolne. Warszaw 2007.

ISBN 9784&ĆOS0M i -8, -C by WA1P2O0?

Ckery opfecwa 311

wybierasz. Ocena opisowa może łatwo wyrodzić się w komentarze, które są zbyt chwiejne, by pomagać, lub zbyt arbitralne, jak na opis".

Nad tym właśnie zadumała się pani Felicja Humańska, gdy wpadła jej w ręce ocena opisowa osiągnięć Celiny w klasie VI szkoły podstawowej:

Oto ten dokument:

Celina Grzybowska. Uczennica zdolna, ale leniwa, świetnie czyta, ale na osiem pozycji lektury obowiązkowej z języka polskiego przeczytała tylko dwie. Ma dobre wyniki prac klasowych z matematyki, ale nie odrabia prac domowych z tego przedmiotu. Z zagadnień przyrodniczych interesuje ją tylko ochrona środowiska, na którą poświęca czas kosztem porządnego przygotowywania się do lekcji. Bywa bardzo aktywna w dyskusjach, nie zawsze jednak potrafi w nich uznać rację nauczyciela, co dwukrotnie skończyło się dla niej wizytą w gabinecie dyrektora szkoły.

Jest uczynna i łubiana w klasie. Chętnie to wykorzystuje do sprzeciwu wobec poleceń nauczycieli, zwłaszcza na lekcjach przyrody. Jest odpowiedzialna za wybryk swojej klasy podczas zajęć w Parku Miejskim, gdzie uczniowie rozproszyli się w poszukiwaniu pracowników parku, nie pozwalając nauczycielce dokończyć wykładu.

Oceny szkolne Celiny wahają się między dostateczną a dobrą, z wyjątkiem przedmiotów artystycznych, gdzie są wyzsze. Zdarzają się jej także oceny niedostateczne z powodu lekceważenia obowiązków w szkole i zaniedbywania prac domowych. Ma wszelkie dane, by uzyskać lepsze wyniki, a potrzeba jej na to tylko dobrej woli.

„Hmm - zamyśliła się pani Humańska - jakbym ją żywą widziała. Ciekawe, jakie były losy tego dokumentu? Jeśli dostała go Celina, to pewnie tylko wzruszyła ramionami. Jeśli jej rodzice, to chyba nie wiedzieli, jak się mają zachować, i sprawę odłożyli do najbliższej kłótni z córką. A jak ja bym to napisała?" Pani Felicja wzięła długopis do ręki i po kwadransie miała taką ocenę opisową:

Celino, pragniemy ci pomóc. Widzimy, jak szukasz swojej drogi w życiu, a wiemy, jak trudne jest to zadanie.

Twoja wrażliwość znajduje ujście w trosce o kwiaty i lasy, czystą wodę i czyste powietrze, którym ludzie mogliby swobodnie oddychać. Pomyśl także o swoim stosunku do pracy tych ludzi, nie wyłączając nauczycieli. Szanuj pracę nawet wtedy, gdy wolałabyś inne jej metody. Nauczyciele także chcą naprawić swoje środowisko - społeczne, nie przyrodnicze. Postaraj się uwierzyć, ze to jest możliwe.

Gdy szerzej wykorzystasz swoje zdolności juz w gimnazjum, będziesz mieć więcej szans wyboru liceum i kierunku studiów. Kto wie, co Ciebie jeszcze zainteresuje?

Licz wżyciu zawsze na siebie, a nie zawiedziesz się!

Twoja wychowawczyni

wvAv.waip.com.pl

312    Roadatoł 10. NaurzyciH wenu o^ntęoa uawów

Przez chwilę pani Felicja była z tekstu zadowolona, ale potem uznała, że nadaje się on tylko do szuflady. „Zrozumienie dla Celiny i wiarę w jej dobre intencje powinnam raczej wyrażać codziennym stosunkiem do niej. A także zajmując stanowisko w incydentach wychowawczych, których zapewne nam nie poskąpi... Po co upowszechniać teksty, których znaczenie jest osobiste i sytuacyjne?" - pomyślała. - „Tylko najmłodsi uczniowie uczą się od nauczyciela, jak mają siebie oceniać. Dla dojrzałych - i to przedwcześnie, jak Celina - byłaby to próba ich ponownego uzależnienia. Ani pożyteczna, ani skuteczna".

Pułapki oceniania szkolnego

Ocenianie społeczno-wychowawcze daje wielką władzę nauczycielowi, a więc łatwo o jej nadużycie. Psychologowie wykryli wiele odmian subiektywizmu oceniania. które często pojawiają się w pracy dydaktycznej (Noizet i Caverni, 1988; Wojciszke, 1991; Wojciszke, 2000; Tyszka, 1999). Oto przegląd tych mechanizmów w stosownym uporządkowaniu:

1.    Efekty serii, wynikające z kolejności uzyskiwania informacji:

a.    Efekt pierwszeństwa. To, co najwcześniej do nas dotarło (pierwsza wiadomość o uczniu, pierwsze wrażenie na jego widok, pierwsze zdanie wypracowania) najsilniej kształtuje opinię.

b.    Efekt świeżości, przeciwny efektowi pierwszeństwa. To, co dotarło do nas ostatnio (pozostaje jeszcze w pamięci świeżej), ma silny wpływ na ocenę całości.

c.    Efekt kontrastu. To, co silnie odróżnia się od otoczenia (odmienny wygląd, swoisty akcent, rażący błąd w tekście) mocno wpływa na ogólne wrażenie.

d.    Efekt kontekstu, wiążący efekty świeżości i kontrastu. Kolejność (napływających wiadomości, sprawdzanych zadań, przepytywanych uczniów) oddziałuje na ocenę, podnosząc ją w słabej serii i obniżając w silnej.

c. Efekt aureoli. Dodatnia ocena przenosi się niepostrzeżenie z jednej właściwości człowieka (wyglądu, zachowania, osiągnięć w jednym przedmiocie szkolnym) na inne właściwości (moralność, motywacja, osiągnięcia w innym przedmiocie).

f.    Efekt diabelski, przeciwny efektowi aureoli. Prowadzi do ogólnego potępienia kogoś, kto wykazał jedną właściwość negatywną.

2.    Efekty kulturowe, wynikające z wpływu norm społecznych na oceniającego:

g.    Efekt płci. Mężczyźni (nauczyciele) mają tendencję do wyższego oceniania kobiet (uczennic), a kobiety (nauczycielki) mają tendencję do wyższego oceniania mężczyzn (uczniów).