Img00058

62

A i B oraz krzywe chłodzenia dla mieszanin obu składników w różnych proporcjach. Z wykresu chłodzenia (7/czas) przenosi się punkty załamania krzywej na wykres fazowy (T/skład procentowy stopu), przeprowadzając przez nie linie równoległe do osi odciętych. Punkty przecięcia tych linii z liniami pionowymi dla określonego składu procentowego stopu tworzą punkty wykresu fazowego.

700%    75    50 A -m-    0

Rys. 1.81 — 1. Konstrukcja wykresu fazowego dla dwuskładnikowego stopu tworzącego

roztwór stały

Krzywa łącząca punkty T_A, 7j, T_g określa temperaturę, przy której rozpoczyna się proces krzepnięcia dla różnych składów procentowych stopu. Zwie się ona likwi-dusem i rozdziela obszar fazy ciekłej od obszaru dwufazowej mieszaniny faz ciekłej i stałej.

Krzywa łącząca punkty T_A, 7j', T_B określa temperaturę, przy której kończy się proces krzepnięcia dla różnych składów procentowych stopu. Zwie się ona solidusem i rozdziela obszar fazy stałej od obszaru dwufazowej mieszaniny faz ciekłej i stałej.

Przebieg procesu krzepnięcia pokazano na rys. 1.81-2 dla stopu składającego się z metalu A i metalu B. Stop o składzie procentowym L (60% B i 40% A na rys. 1.81-2) jest schładzany. W punkcie a (temperatura T_kl) rozpoczyna się krzepnięcie. Skład wykrystalizowanego ze stopu metalu określony przez punkt b na wykresie wskazuje na zwiększoną zawartość metalu A, tj. metalu o wyższej temperaturze krzepnięcia w pierwszych wykrystalizowanych ziarnach (w składzie pozostałej fazy ciekłej będzie odpowiednio mniej metalu A). Z malejącą temperaturą kryształy roztworu stałego rosną, cieczy ubywa, zaś jej skład bogaci się procentowo w składnik B i przesuwa na wykresie w prawo po krzywej ac. Ze spadkiem temperatury, nowo tworzące się kryształy roztworu stałego, jak również kryształy powstałe poprzednio, będąc stale w równowadze z cieczą w każdej temperaturze, zmieniają skład zgodnie z krzywą bd na drodze dyfuzji w stanie stałym, przy czym ich ilość rośnie. Krystalizacja stopu zakończy się w temperaturze T'_a, kiedy ostatecznie zabraknie cieczy, zaś wszystkie wydzielone uprzednio kryształy osiągną skład punktu d.