Img00064

68

1.87. Stale węglowe (zwane też niestopowymi) są bardzo szeroko stosowane, ale nie zawsze mogą spełnić wymagania nowoczesnej techniki. Do ich wad należy mała hartowność, skłonność do odhartowywania w podwyższonej temperaturze, mała odporność na pełzanie i korozję, szybkie utlenianie w podwyższonej temperaturze. Wady te mogą być usunięte przez wprowadzenie do stali odpowiednio dobranych dodatków stopowych (metali takich jak: chrom, nikiel, wolfram, molibden, mangan, kobalt, wanad, tytan itd.). Powstają w ten sposób stale stopowe. Przez precyzyjne regulowanie składu chemicznego i sterowanie procesem produkcyjnym można nadać stalom stopowym najbardziej zróżnicowane własności technologiczne i użytkowe. Powstają stale stopowe narzędziowe, konstrukcyjne, maszynowe, łożyskowe, odporne na korozję, żaroodporne, kwasoodporne, odporne na pełzanie itd.

1.7. WŁASNOŚCI MATERIAŁÓW I METODY ICH BADANIA

1.88.    Określenie przydatności materiałów elektrotechnicznych do pracy w różnych warunkach opiera się na znajomości ich własności. Zbiór własności charakteryzujących materiały elektrotechniczne można pogrupować na własności: fizyczne, mechaniczne, cieplne, elektryczne, magnetyczne. Własności elektryczne i magnetyczne będą bardziej szczegółowo omówione w następnych rozdziałach. W tym rozdziale ograniczono się do omówienia trzech pierwszych grup własności. W ich ramach omówiono:

—    własności fizyczne: gęstość, lepkość, zwilżalność, nasiąkliwość,

—    własności mechaniczne: wytrzymałość na rozciąganie, ściskanie, zginanie, zmęczenie; udarność, twardość, ścieralność,

—    własności cieplne: ciepło właściwe, przewodność cieplna, współczynnik rozszerzalności cieplnej, temperatura mięknienia, temperatura łamliwości, palność, odporność cieplna.

Gęstość

gęstości używano pojęcia ciężaru właściwego mierzonego w kG/m³ (kG — tzw. I kilogram ciężarowy wyrażający siłę).    ł

W stosunku do materiałów porowatych operuje się pojęciem tzw. gęstości po- ! c zornej, będącej stosunkiem masy do całkowitej objętości materiału wraz z porami.

W stosunku do materiałów produkowanych w postaci folii, arkuszy czy też płyt ■    1

używa się pojęcia gramatury, mierzonej w kg/m² (lub w g/m²).    g

1.89.    Gęstość materiału (zwana niekiedy masą właściwą) jest stosunkiem masy materiału do jego objętości: p = m/V. W obowiązującym dzisiaj układzie jednostek SI gęstość mierzy się w kg/m³. W dawniej stosowanym nazewnictwie zamiast