img003 (96)

Levi-Strauss

W którym momencie powinnibyśmy się zatrzymać? Według innej wersji, Hajmona zabija Sfinks, a według jeszcze innej - Antygona rodzi Hajmonowi dziecko, które następnie zostaje zabite przez Kreona itd...

Zostańmy więc przy skróconej wersji Levi-Straussa. Ustawia on owych jedenaście segmentów w cztery kolumny:

I	n	m	IV '"I
(I) Kadmos--Europa	(HI) Spartowie (IV) Edyp	(II) Kadmos -Smok	(IX) Kulawy
(IV) Edyp -Jokasta	-Lajos (VII) Eteokles-	(V) Edyp -Sfinks	Labdakos (X)    Niezgrabny Lajos (XI)    Edyp
(Vm) Antygona--Polinik	-Polinik		Nabrzmiała Stopa

Następnie wskazuje, iż w każdym wydarzeniu z kolumny I zachodzi rytualne wykroczenie o charakterze kazirodczym - „przecenienie więzi pokrewieństwa”. Kontrastują z tym wydarzenia z kolumny H, gdzie wykroczenia mają charakter brato- lub ojcobójstwa -to „niedocenienie więzi pokrewieństwa”. Wspólnym elementem wydarzeń z kolumny III jest zabijanie potworów przez ludzi, podczas gdy w kolumnie IV mieszczą się ludzie będący sami do pewnego stopnia potworami. W tym miejscu Levi-Strauss wysuwa twierdzenie ogólne oparte - w stylu Frazera - na szerokim wachlarzu przykładów zaczerpniętych z etnografii porównawczej:

W mitologii często się zdarza, iż ludzie zrodzeni z Ziemi są przedstawiani w chwili wychodzenia z niej

I

Struktura mitu

jako niezdolni do chodzenia lub poruszający się niezgrabnie. Tak np. u Pueblo byty chtoniczne... [oraz w] mitologii Kwakiutlów...

(Antropologia strukturalna, s. 296)

I to, według niego, tłumaczy osobliwość wspomnianych wyżej imion (IX, X, XI). W każdym razie cechą wyróżniającą potwory z kolumny HI jest fakt, że są one pół--ludźmi i pół-zwierzętami, a opowieść o rozsianiu zębów smoka reprezentuje ideę autochtonicznego pochodzenia człowieka - Spartów zrodziła ziemia bez ludzkiej pomocy. Kontrastuje z tym opowieść o Edypie, podrzuconym po urodzeniu i przybitym do ziemi (stąd te nabrzmiałe stopy), co sugeruje, że choć zrodzony z kobiety, nie oddzielił się w pełni od macierzystej ziemi.

Wobec tego, stwierdza Levi-Strauss, kolumna IH, w której potwory zostają zwyciężone, oznacza zaprzeczenie twierdzenia o autochtonicznym pochodzeniu człowieka, podczas gdy kolumna IV oznacza utrzymywanie twierdzenia o autochtonicznym pochodzeniu człowieka. Tak więc IV jest odwrotnością HI, tak samo jak n jest odwrotnością I! Dzięki tej, dzielącej włos na czworo, logice otrzymujemy równanie:

I/II:: III/IV

Ale Levi-Strauss utrzymuje, że to nie tylko algebra. Oficjalna teoria religii greckiej głosiła, że człowiek był autochtoniczny. Pierwszy człowiek był pół-wężem, wyrósł on z ziemi tak samo, jak wyrastają rośliny. Wobec tego zagadką wymagającą rozwiązania jest znalezienie odpowiedniego

[...] przejścia od teorii wyznawanej przez społeczeństwo, które twierdzi, że wierzy w autochtonię człowieka [...] do uznania faktu, że każdy z nas rodzi się rzeczywiście ze związku mężczyzny i kobiety. Trudność ta nie może być przezwyciężona. Ale mit Edypa dostarcza swego rodzaju narzędzia logicznego, które pozwala przerzucić pomost między problemem wyjściowym: czy rodzimy się z jednego czy z dwóch? -

83