img010 (56)

18 Tadeusz Sokołowski

środkach i powodach ich podjęcia, a także o czasie ich stosowania. Podobny wymóg jest zawarty w Amerykańskiej Konwencji. Mogą one podlegać ograniczeniu, ale tylko w wyjątkowych, z góry przewidzianych wypadkach i zgodnie z przyjętymi procedurami, a nie wedle dowolnego uznania. Można je wprowadzać pod pewnymi warunkami, a więc ze względu na konkretne wskazane cele i jedynie ustawą, dopuszczalne są tylko najmniejsze ograniczenia wystarczające do ochrony dobra, z którym realizacja prawa znalazła się w kolizji.

Dobrem chronionym w interesie bytu państwowego jest bezpieczeństwo państwowe i/lub publiczne, dobrobyt gospodarczy lub ogólny kraju. W interesie życia społecznego jest zapewnienie bezpieczeństwa publicznego, porządku publicznego, a także ochrona zdrowia i moralności. Z kolei w interesie innych osób chroni się zdrowie i moralność oraz dobre imię i ich prawa. Tak więc podjęte środki muszą odpowiadać ,,naglącej potrzebie społecznej” w,,pluralistycznym, tolerancyjnym i w pełni otwartym ” społeczeństwie²'.

Zasada zobowiązań prawnomiędzynarodowych państw w zakresie praw człowieka ma specyficzny charakter, gdyż dąży do upodmiotowienia międzynarodowego jednostki poprzez nałożenie zobowiązania na państwa w stosunku do jednostek oraz wyposażania jej w prawo do występowania przeciwko państwu.

Zgodnie z orzeczeniem Komitetu Praw Człowieka z 1981 r. Teza, według której Pakt i protokół dotyczą tylko praw jako podmiotów prawa międzynarodowego i że te traktaty nie stosują się bezpośrednio do jednostek, jest pozbawiona podstaw prawnych od chwili, gdy państwa zaakceptowało kompetencje Komitetu do otrzymywania i badania zawiadomień od jednostek na mocy protokołu dodatkowego¹². Podobnie wypowiadają się organy traktatów regionalnych.

Zobowiązania ograniczają państwa tylko w zakresie obowiązywania traktatu, i tylko w takim stopniu, w jakim państwa przyjmują w procesie ich ratyfikacji (ograniczenie nieodwracalne) lub poprzez deklarację uznającą kompetencje procedury kontroli międzynarodowej (ograniczenie odwracalne).

Zakres obowiązywania można rozpatrywać ze względu na:

1.    Miejsca ich obowiązywania - wiążą zarówno terytorium państwowe, jak i w sytuacjach wykonywania jurysdykcji przez aparat państwowy;

2.    Kręgu osób, których dotyczą - zobowiązania międzypaństwowe wiążą wszystkie państwa członkowskie, zaś zobowiązania państwo-jednostka określają przede wszystkim obowiązki państwa oraz prawa jednostek podlegających ich jurysdykcji bez dyskryminacji;

3.    Czasu trwania - zobowiązania nie skutkują .wstecz i trwają do czasu obowiązywania traktatu, w przypadku traktatów dotyczących praw człowieka na czas nieograniczony, bo na taki zostały zawarte;

4.    Zakresu materialnego - państwa przyjmują całość zobowiązań traktatowych, aczkolwiek mogą modyfikować lub ograniczać je poprzez zastrzeżenia i dekla-

²¹    F. Sudre, Konwencja Europejska o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, Warszawa 1993, s. 21.

²²    Cyt. za C. Mik, Wprowadzenie do prawa międzynarodowego praw człowieka..., op. cit., s. 18.