img014 (34)

6. „Tabliczka boga słońca” zdnskrypcją sporządzoną z okazji odnowienia świątyni Sippar przez króla babilońskiego Nabu-apaliddina (około 870 roku p.n.e,).

tysiąclecia odnieść nad nimi ostateczne zwycięstwo. Utrata niepodległości nie oznaczała wszelako końca historii Sumerów; pomimo klęski politycznej nadal dominowali oni w dziedzinie kultury. Semiccy zwycięzcy nie tylko — jak zobaczymy później — przyjęli ich pismo oraz język literacki i religijny, lecz także zapożyczyli sporo elementów literatury sumeryjskiej.

Sumerowie odgrywali w kulturze Bliskiego Wschodu rolę dominującą przez ponad 1500 lat, to jest od końca czwartego tysiąclecia aż do pierwszych wieków drugiego tysiąclecia p.n.e. Stworzyli w tym okresie liczne dzieła literackie stojące na wysokim poziomie artystycznym: mity, hymny i eposy.'

Dotychczas odkryto kilka tysięcy tabliczek i fragmentów zawierających utwory literackie, głównie z około 2000 roku p.n.e., oraz dziesiątki tysięcy tabliczek o innej, bardzo zróżnicowanej tematyce. Są wśród, nich dokumenty prawne, takie jak wyroki sądowe, testamenty itp., dokumenty gospodarcze (rachunki, pokwitowania, umowy itd.) i napisy-ważne dla nas jako źródła wiadomości o administracji sumeryjskiej, języku i historii Sumerów, wreszcie korespondencja prywatna. Język sumeryj-ski, prawdopodobnie od XVIII wieku p.n.e. nie używany w mowie potocznej, przetrwał jednak przez wiele następnych stuleci jako język kultu i nauki. Stanowił podstawę studiów intelektualnych Babilończy-ków i Asyryjczyków; usiłowali go także opanować Hetyci oraz inne ludy.

I w ten oto sposób utrzymał się przy życiu aż do końca systemu klinowego.

AKADOWIE (BABILOKCZYCY I ASYRYJCZYCY)

Około połowy trzeciego tysiąclecia p.n.e. Semici zamieszkujący dolinę Tygrysu i Eufratu przejęli sumeryjskie pismo klinowe i uczynili je swym pismem narodowym. Lecz niełatwo było „przekazać” pismo klinowe nowym użytkownikom, ponieważ semicki język akadyjski (ze swymi dialektami: asyryjskim i babilońskim) należał do zupełnie innej rodziny, językowej niż sumeryjski. Po raz pierwszy w historii pojawiła się więc potrzeba słowników. Skrybowie akadyjscy kompilowali podręczniki, które zawierały: 1. kliny sumeryjskie, 2. ich odpowiedniki akadyjskie, 3. przekłady całych zdań sumeryjskich. Podręczniki te były im potrzebne, ponieważ nadal musieli się posługiwać sumeryjskim w „teologii” i w prawie.¹

W długim procesie rozwoju pisma klinowego Semitów Mezopotamii możemy wyróżnić w szczególności sześć okresów:

1

Zob. Meissner w „Akademie der Wissenschaften zu Berlin, Philologisch-Histo-rische Kiasse”, 13. 2, 1941.

< — Alfabet, czyli klucz do dziejów