img029 (41)

118 Tadeusz Sokołowski

rozbrojenia i utrzymania pokoju ( „koszyk I”), i wojskowy - od Konferencji w Sztokholmie w 1986 r. - budowa środków zaufania i bezpieczeństwa;

2.    Wymiar ekonomiczny i ekologiczny ( „koszyk II”) - dotyczy wprowadzenia (umocnienia) zasad wolnego rynku, rozwoju ekonomicznego w przyjaznym środowisku naturalnym;

3.    Wymiar ludzki — („koszyk III”) — obejmuje ochronę praw człowieka i podstawowych wolności, w tym praw mniejszości narodowych i osób migrujących, propagowanie rządów prawa, działania na rzecz umacniania instytucji demokratycznych.

W ramach tych wymiarów państwa członkowskie OB WE zawarły szereg postanowień i umów, których wypracowanie, a następnie nadzorowanie realizowane jest przez mechanizm różnorodnych instytucji.

Formalne instrumenty współpracy sprzed 1990 r. były ograniczone do wspomnianych konferencji przeglądowych, a także spotkań ekspertów i konferencji specjalistycznych dotyczących szczegółowych problemów. Paryska Karta Nowej Europy z 21 listopada 1991 r. wprowadziła instytucję spotkań przywódców państw i szefów rządów, tzw. spotkania na szczycie. Ich zadaniem jest nadawanie impulsów i określanie priorytetów dla współpracy i wydawanie w związku z tym zaleceń na najwyższym politycznym szczeblu. Drugim organem o charakterze plenarnym jest Rada Ministrów, jej organem pomocniczym między sesjami jest Wysoka Rada. Organem działającym regularnie jest Stała Rada, złożona z ambasadorów państw uczestniczących. Innym organem jest Forum Współpracy na rzecz Bezpieczeństwa dla regularnych konsultacji oraz współpracy państw w dziedzinie wojskowych aspektów bezpieczeństwa.

Koordynatorem prac całej organizacji jest Sekretarz Generalny. Działa jako przedstawiciel urzędującego Przewodniczącego i wspiera go w realizacji celów OBWE. Jest szefem administracji OBWE. W Wiedniu mieści się Sekretariat OB WE (w Pradze filia - tzw. biuro praskie, w Taszkiencie jest jeszcze jedna zamiejscowa komórka Biuro Łącznikowe w Azji Środkowej). W skład Sekretariatu od 1998 r. wchodzą: Biuro Sekretarza Generalnego, Centrum Zapobiegania Konfliktom, Departament Administracji i Obsługi, Koordynator Działalności ekonomicznej i Ekologicznej.

Zgromadzenie Parlamentarne - powstałe w 1992 r. - składa się z delegacji parlamentarzystów wszystkich krajów OBWE, ma siedzibę w Kopenhadze.

Trybunał Koncyliacyjny i Arbitrażu powstał na mocy Konwencji ze Sztokholmu o Koncyliacji i Arbitrażu z grudnia 1992 r. (w życie wszedł w grudniu 1994 r.). Składa się z dwóch izb, mających siedzibę w Genewie. Rozstrzyga spory prawne na wniosek państw OBWE - sygnatariuszy konwencji. Najpierw stosuje procedurę koncyliacji, a gdy ona zawodzi - arbitrażu.

Zasadą głosowania w organach pozaparlamentarnych i pozasądowych OBWE jest konsensus będący wyrazem chęci utrzymania równoprawnej jednomyślności, co przy 55 państw członkowskich jest niemalże niemożliwe do osiągnięcia. Równocześnie, w ramach działania Rady Ministrów i Wysokiej Rady, przewidziane są procedury pojednawcze, które umożliwiają realne uzyskanie konsensusu.