img040 (22)

że próbka preparatu zanieczyszczonego kwasem szczawiowym zużyje więcej roztworu wodorotlenku sodowego, niż taka sama co do wielkości próbka preparatu czystego, a zatem wynik oznaczenia obliczony na bezwodny kwas cytrynowy przekroczy 100%.

Jak wykazuje odpowiednie obliczenie, 1 % zanieczyszczenia kwasu cytrynowego kwasem szczawiowym spowoduje dla jednogramowej próbki zużycie 0,1 n NaOH

0    1,91 cm³ za duże (czyli 33,14 cm³ zamiast 31,23 cm³ 0,1 n NaOH), co w przeliczeniu na zawartość bezwodnego kwasu cytrynowego w preparacie dałoby wynik 106,1%.

Dla preparatu Triaethanolaminum, który zawiera domieszkę dwumetanoloaminy

1    małą ilość jednoetanoloaminy — związków o mniejszej masie cząsteczkowej, a więc i mniejszym gramorównoważniku niż trójetanoloamina — FP IV dopuszcza wynik oznaczenia po miareczkowaniu acydymetrycznym wynoszący do 110%, lecz nie wyższy, ograniczając w ten sposób zawartość amin o mniejszej masie cząsteczkowej.

W obecności swoistego zanieczyszczenia wielkocząsteczkowego, które bierze udział w reakcji oznaczania, lecz ma w niej gramorównoważnik większy niż główny składnik, wystąpiłoby obniżenie wyniku. Jednakże w praktyce przypadki takie występują rzadko, gdyż zanieczyszczenia wielkocząsteczkowe dają się zwykle znacznie łatwiej usunąć niż zanieczyszczenia o małej cząsteczce.

Statystyczna ocena wyników

Minimalny zakres wymagań dotyczących przedstawiania wyników analiz chemicznych został opracowany przez IUPAC (International Union of Pure and Applied Chemistry) [126]. Omówienie statystycznej oceny wyników w analizie chemicznej znajdzie czytelnik również w piśmiennictwie podręcznikowym [127-129].

W ilościowej analizie farmaceutycznej, analogicznie jak w analizie chemicznej, mamy zwykle do czynienia z krótkimi seriami wyników. Poszczególne wyniki podlegające opracowaniu statystycznemu (zmienne — symbol x), obliczone na podstawie ustalonych w toku oznaczania wartości mierzonych, stanowią serię (zbiór), zawierającą liczbę zmiennych n. Opracowaniu statystycznemu można poddawać tylko zmienne równoważne sobie, np. wyniki powtarzanych oznaczeń wykonywanych tą samą metodą z zachowaniem tych samych warunków przy użyciu tej samej, jednorodnej substancji. Różnica między największą a najmniejszą zmienną w serii określana jest jako rozstęp (rozrzut, dyspersja). Duży rozstęp równoznaczny jest z małą precyzją i odwrotnie.

W ramach opracowania statystycznego uzyskanych wyników oblicza się przede wszystkim średnią (symbol x), która jest sumą wartości zmiennych w serii podzieloną przez ich liczbę:

n

Taka sama średnia może być otrzymana zarówno z serii o małym, jak i o dużym rozstępie, a więc nie mówi nic o precyzji.

276