img081 (19)

ARTYKUŁ 3

Czy wola jest władzą doskonalszą od intelektu? [162]

TRUDNOŚCI

Wola zdaje się być doskonalszą władzą od intelektu.

1.    Przedmiotem woli jest bowiem dobro i cel, a cel jest pierwszą i najdoskonalszą przyczyną [163]. Wola jest więc pierwszą i najdoskonalszą władzą.

2.    Byty otaczającego nas świata zdają się wznosić od niedoskonałych do doskonałych. To samo widzimy i pośród władz duszy; wznosimy się bowiem od zmysłu do intelektu, będącego władzą szlachetniejszą. Lecz wedle naturalnego porządku przechodzimy od aktu intelektu do aktu woli. A więc wola jest władzą doskonalszą i szlachetniejszą od intelektu.

3.    Sprawności dostosowane są do władz, jak cechy dodatnie dostosowane są do podmiotów mających cechy te przyjmować. Lecz sprawność przysługująca woli, a mianowicie miłość doskonalsza jest od sprawności, którą posiada intelekt, czytamy bowiem w 1 Liście do Koryntian 13, [2], że choćbym znał wszystkie tajemnice i miałbym wszystką

ARTICULUS 3

Utrum voluntas sit altior potentia quam intellectus fArt. seq.; 2a—2ae, 23, 6; In 2 Sent 25. 2 ad 4; In 3 Sent 27, 1, 4; Cont Gent 3, 26; De ver 22, 11; De vlrt 2. 3. ad 12 13]

AD TERTIUM sic proceditur. Videtur quod voluntas sit altior potentia quam intellectus.

1.    Bonum enim et finis est obiectum voluntatis. Sed finis est prima et altissima causarum. Ergo voluntas est prima et altissima poten-tiarum.

2.    PRAETEREA, res naturales inveniuntur procedere de imperfec-tis ad perfecta. Et hoc etiam in potentiis ammae.apparet: proceditur enim de sensu ad inteliectum, qui est nobilior. Sed naturalis processus est de actu intellectus in actum voluntatis. Ergo voluntas est perfe-ctior et nobilior potentia quam intellectus.

3.    PRAETEREA, habilus sunt proportionati potentiis, sicut perfe-ctiones perfectibilibus. Sed habitus quo perficitur voluntas, scilicet Caritas, est nobilior habitibus quibus perficitur intellectus: dicitur enim 1 ad Cor. 13 [2]: Si noverim mysteria omnia, et si habuero omnem fi-

w* "i ¹. ». rr

wiarą, jeśli miłości nie mam, niczym nie jestem. Wola jest 82, więc doskonalszą władzą aniżeli intelekt,

NATOMIAST Filozof w 10 księdze Etyki¹ uważa intelekt za najwyższą spośród władz duszy.

WYŻSZOŚĆ jednej rzeczy nad drugą możemy rozumieć dwojako: raz po prostu, drugi raz pod pętanym wzglądem. O newnej rzeczy zaś powiadamy, że jest taka a taka po prostu, gdy jest taką sama w sobie; mówimy natomiast o niej, że jest taka a taka pod pewnym względem, gdy jest taką z racji jej ustosunkowania się do czegoś innego. — Jeżelibyśmy więc rozpatrywali intelekt i w o lę jako takie, wówczas doszli-bvśmy do wniosku, że intelekt jest wyższy. Wynika to ze wzajemnego porównania ze sobą ich przedmiotów. Przedmiot bowiem intelektu jest prostszy i bardziej oderwany od materii aniżeli, przedmiot woli, gdyż przedmiotem intelektu jest samo pojecie dobra godnego pożądania, przedmiotem woli zaś jest dobro godne pożądania, którego pojęcie tkwi w intelekcie. Im bardziej zaś rzecz jakaś jest prosta i wyabstrahowana, tym jest sama w .sobie szlachetniejsza i doskonalsza. Przedmiot intelektu jest więc doskonalszy od przedmiotu woli. Ale właściwa istota danej

dem, caritatem autem non habeam, nihil sum. Ergo voluntas est altior potentia quam intellectus.

SF,D CONTRA est qnod Philesophus, in 10 Ethic., ponit altissimam "77,

12 nr

potentiam animae esse intellcctum.

RESPONDEO dicendum quod ominentia alicuius ad allerum potest attendi dupliciter: uno modo, simplieiter; alio modo, secundum quid. Considcratur autem aliprrd tale simplieiter. prout est secundum so-ipsum tale: secundum quid autem, prout. dicitur tale secundum re-spectum ad alterum. — Si ergo intellectus et voluntas considerontur secundum sc, sic intellectus emi-nentior invenitur. F.thoc apparet ex comparatione obiectorum ad inv:cem. Obiectum on'm intellectus est simplicius et magis absolu-tum ouam obiectum voluntatis: nam obiectum intellectus est ipsa ratio boni appetibilis; benum autem appetibile, cuius ratio est in intellectu, est obiectum voluntal's. Quanto autem alicjuid est simplicius et ab-straclius, tanto secundum se est nobiTus et altius. Et ideo obiectum intellectus est. altius quam obiectum vcluntatis. Cum ergo propria ra-

411

1

Eth 10. 7