img079 (16)

82,2 ARTYKUŁ 2

Czy wola chce z konieczności tego wszystkiego, co pożąda?

TRUDNOŚCI

Można by sądzić, że wszystkiego, czego wola pożąda, tego pragnie z konieczności.

1.    Dionizy powiada bowiem w 4 rozdziale O imionach Bożych ¹, że wola nie dotyczy zła. Do dobra więc, które się jej nastręcza, dąży wola z konieczności.

2.    Przedmiot woli ma się do niej, jak przyczyna ruchu do tego, co znajduje się w ruchu. Ale przyczyna ruchu powoduje z konieczności ruch przedmiotu poruszającego się. Zdawałoby się więc, że przedmioty woli z konieczności wprawiają ją w ruch.

3.    Podobnie jak to, co przyjęte jest do świadomości za pośrednictwem zmysłu, jest przedmiotem pożądania zmysłowego, tak też to, co przyjmuje do świadomości intelekt, jest przedmiotem pożądania umysłowego, zwanego wolą. Ale przedmiot przyjęty do świadomości przez zmysł porusza z konieczności pożądanie zmysłowe; powiada bowiem Augustyn w Komentarzu do Księgi Rodzaju ², że zwierzęta

ARTICULUS 2

Utrum voluntas ex necessitate omnia velit quaecumque vult [la—2ae, 10, 2; In 2 Sent 25, 2; De ver 22, G: De mało 3, 8; G; In 1 Feriherm 14]

AD SECUNDUM sic proceditur. Videtur quod voluntas ex necessitate omnia velit quaecumque vult.

PG 3 732

1.    Dicit enim Dionysius, 4 de Div. Nom.., quod malum est praler voluntatem. Ex necessitate ergo voluntas tendit in bonum sibi propo-situm.

2.    PRAETEREA, obiectum voluntatis comparatur ad jpsam sicut movens ad mobile. Sed motus mobilis necessario consequ;tur ex mo-vente. Ergo videtur quod obiectum voluntalis ex necessitate moveat ipsam,

PL, 34 402

CSEL 28 I, 285

3.    PRAETEREA, sicut apprchensum secundum sensum est obiectum appetilus sensitivi, ita apprehcnsum secundum intcilectum est obiectum intellectivi appetitus, qui dicitur voluntas. Sed apprehen-sum secundum sensum ex necessitate mnvet appetitum sensitivum: dicit enim Augustinus, super Gen. ad lilt., quod animalia moventur visis.

wprawia w ruch to, co podpada pod wzrok. Wydaje się więc, że przedmioty przyjęte do świadomości przez intelekt poruszają wolę w sposób konieczny.

JEDNAKŻE odmienne jest zdanie Augustyna \ mianowicie że wolą grzeszy się i żyje dobrze; i w ten sposób wola odnosi się do tego, co się sobie wzajemnie przeciwstawia. Nie wszystkiego więc, co jest jej pragnieniem, chce wola w sposób konieczny.

WOLA NIE CHCE z konieczności wszystkiego, co jest przedmiotem jej chcenia. Dla wyjaśnienia tego zdania należy sobie uświadomić, że podobnie jak intelekt z natury swej i w sposób konieczny uznaje pierwsze zasady, tak też i wola, jak to poprzednio powiedziano^{3 4}, dąży do ostatecznego celu. Ale spośród przedmiotów poznania umysłowego niektóre nie mają koniecznego związku z pierwszymi zasadami; takimi są np. zdania przygodne, których odrzucenie nie pociąga za sobą odrzucenia pierwszych zasad. Takich zdań intelekt w sposób konieczny nie przyjmuje za prawdziwe. Ale są również niektóre zdania konieczne, które pozostają w związku koniecznym z pierwszymi zasadami; są to wnioski, dające sio wywieść logicznie, z których odrzucaniem łączy się również i odrzu-

Ergo videlii]' quod apprehensum secundum intellectum ox necessitate moveat voluntatem.

SED CONTRA est quod Augustinus dicit, quod uolunlas est qna perratur et rerte runi tur: et sic se hnbet ad opposita. Non ergo ex ne-cessitate vult quaecumque vult

RESPONDEO dicendum quud v o ] u n t a s non e x necessitate vult quaecumque vult. Ad cuius evident'am, conside-randum est quod sicut intellectus na tura li ter et ex necessitate inhae-ret primis principiis, ita voluntas ultimo fini, ut iam d'ctum est. Sunt autem quaedam intelligibilia quac non babent nesessariam conne-xionem ad prima principia; sicut contingcntes propositiones, ad qua-rum remotionem non sequitur remolio primorum principiorum. El talibus non ex necessitate assentit intellectus. Quaednm autem propositiones sunt nece.sariae, cjuae habent connexionem necessariam cum primis principiis; sicut conclusiones demonstrabiles, ad quarum romo-

407

1

   De div nom 4

2

   De Gen ad lilt 9, 14

3

Rntrnct 1, 9; Dr. cir. Dni 5. l»

4

: Zoli. nityknl poprzedni