page0391

389

OKSZA NATURY BOSKIEJ.

tedy, o Cebesie, czy z tego wszystkiego, co się powiedziało, nie wynika, że dusza jest podobniejszą do tego, co boskie, nieśmiertelne, umysłowe, jednokształtne, nierozwiązalne, zawsze takie same i sobie równe; ciało zaś najpodobniejsze do tego, co ludzkie, śmiertelne, wielokształtne, nie dajace sie myślą ująć, rozwiązalne, nigdy takie same ani sobie równe ?« ^x) Cebes oczywiście najzupełniej to potwierdza, a Platon, zdaje się, przy tej definicyi pozostał, bo w je-dnem z ostatnich dzieł swoich tłumaczy wiarę w bogi i oddawanie im czci przez wrodzone ludziom poczucie, że są natury pokrewnej czyli, według słów Fedona, że dusze ich są podobniejsze do tego, co boskie, niż do rzeczy ziemskich ²). Słusznie mówi Z e 11 e r, że dokładniejszych wyjaśnień ogólnego pojęcia duszy szukamy u Platona napróźno ³).

lo samo można powiedzieć o stosunku jej do ciała i o władzach, zapomocą których spełnia funkcye żywotne, czy wspólnie z ciałem, czy bez niego. W Fedrosie, Fedonie, Rzeczypospolitej i wszystkich dialogach, dawniejszych od Timeusza, stosunek ten

^l) 1’ h a e d. p. 80 b. Przez »umysłowe« tłumaczę V07)xóv, co u Platona znaczy zawsze >przystępne tylko dla umysłu, a nie dające się poznać zmysłami*. Stały to przydomek idei, która jest zawsze £180; vorji:óv <xau>(j.ai;ov i t. d. Przeciwne mu w na-szera miejscu jest avórjXov, nie dające się objąć umysłem, nie będące przedmiotem filozoficznego myślenia. Rzeczy doczesne, przemijające nie są vci7]za lecz tylko odafhrjta. Stąd Schleiermacher źle tłumaczy „unverniinftig^u‘, Bonghi zaś dobrze: inintelli-gibile, bo znał tradycyę chrześciańską. — Teologia i filozofia nasza zawsze używała intelligibile w znaczeniu V0TjTÓv, mógł zatem tłumacz włoski avćr₁tov oddać przez inintelligibile. Przekład francuski, dokonany pod dozorem S a i s s e t’a (wyd. Char-p e n t i e r) ma sensibk, co wyraża myśl prawdziwą, bo jeżeli dusza podobna do tego, co tylko umysłem poznać sie daje, ciało podobnem do rzeczy, podpadających pod •zmysły. — S c h 1 e i e r m a c h e r’a uniewinnia wzgląd, że avÓ7]Xoę zwykle znaczy po grecku »nierozumny, szalony i t. d.« i tak Olimpiodor rozumiał to miejsce. Tutaj jednak avórj"ov, jako przeciwne temu, co jest vor]ióv, tylko może znaczyć : „nie dające ująć się rozumem“, lub jak A r c h e r-H i n d tłumaczy : „not the object of inteUigence^u, będący w zgodzie z tłumaczem francuskim i włoskim. Robi on w komentarzu swoim (z r. 1883) uwagę, że Digdzie zresztą wyraz ten w podobnem znaczeniu się nie zna-chodzi. Kozłowski (wyd. z r. 18ą5) tak tłumaczy. „dusza największe ma podobieństwo do tego, co boskie, co nieśmiertelne, myślą tylko dające się pojąć, w sobie nierozdzielne, niezmienne, zawsze jednakowe ; a ciało do tego, co jest ludzkie, śmiertelne, zmysłowe , złożone, rozdzielne, zmienne i często niejednakowe".

*) ^Legg- P- 899 d.

*) Philos. der Griech. II. t. p. 818 (4-te wyd.).

http://rcin.org.pl