2964939017

NAUKOWEGO I SPOŁECZNEGO. 457

polska stała czy niestała, poważnej dolicza się cyfry: jedni twierdzą , że 4000, drudzy, że dwa razy tyle. Zgasły już naczelne światła, które w swoim czasie takim blaskiem opromieniły naszą emi-grancyę. Chcąc ich odszukać, należy podążyć na cmentarze paryskie , lub udać się do Montmorency, gdzie w około Mickiewicza gromadzą się drogie imiona i święte dla nas pamiątki. Za inicya-tywą pani Nabielakowej powstała w r. 1884 komisy a, mająca na celu utrzymywanie mogił polskich, — i jej to zawdzięczamy pobożne ich zachowanie. Rzewna to pielgrzymka, którą każdy ziomek w Paryżu odbycby powinien, dla pomodlenia się za piękne dusze, które podniosłym wpływem i ofiarami całego życia przyczyniły się do uzacnienia naszej sprawy na obczyźnie, i do oddziaływania dodatnio choć z daleka na kraj cały, słowem i przykładem, pismem i cnota.

Cała ta stara emigracya legła dziś w grobie, zażywając spoczynku , jakiego nie zaznała na ziemi, a zostawiła po sobie nie same tylko cmentarne pomniki , lecz i cały szereg pięknych insty-tucyj, które poniekąd dają miarę jej wartości. Na czele stoi misya polska przy kościele Assomption, tak wytrwale obsługiwana przez OO. Zmartwychwstańców, prawdziwych kapelanów i proboszczów tułaczej rzeszy. Lecz dzielny O. Wilhowslci nie sam jeden przedstawia w Paryżu duchowieństwo polskie; prócz niego pracuje szesnastu z kolei naszych księży przy różnych paryskich świątyniach, a trudno się dziwić, że ich tam spora znajduje się garstka, bo gdzież niema polskich rozbitków. Wszakże nie dawno czytaliśmy, że polski reformat pasterzował w cieśninie Magellańskiej, a naszych parafij w Stanach Zjednoczonych liczba wciąż rośnie. Na czele świeckich zakładów stoi Towarzystwo historyczno-literackie wraz z Biblioteką polską, instytucyą, założoną zaraz po przybyciu naszych wychodźców do Francyi, a więc w 1832 r. Ofiarność generała Zamoyskiego i składki publiczne zapewniły towarzystwu i bibliotece odpowiednie umieszczenie, a konkurs imienia Niemcewicza, przez Zygmunta Krasińskiego ustanowiony, co dwa lata daje pochop różnym cennym dziejowym publikacyom. Najzasłużeńsze nazwiska znajdują się w poczcie członków towarzystwa; biblioteka liczy obecnie 50.000 dziel i mnóstwo rysunków i medali. Od roku 1860 uznaną została przez rząd francuski na instytucyę użyteczno-