u#6

Szczególnie znamienna jest w Pieśniach szczuroła-poTkreacja postaci inżyniera.JW Fabryce zdaje się on byPgłównym budowniczym świata, postacią zastępującą Boga^yW Pieśni o burzy inżynier zarysowuje program przekształcenia świata i opanowania przyrody:

My zaliczymy, zważymy,

Roztopimy, skrzepimy, złączymy,

Zawiesimy lampy olbrzymy I wsłuchani w miarowy serc stukot Doczekamy dalekiej chwili,

Gdy zgodnie z naszą nauką Przyjdzie ten, który się nie omyli,

Inżynier nie był jednak w stanie przewidzieć wszystkiego. „Jedna gwiazda w żelazie wybuchła”, burząc zaprowadzony przez niego ład. Tryumfują ponownie siły natury, przegrywa inżynier, zostaje oszukany szczurołap.

{Bohater Sebyły pozostaje więc bezradny wobec rzeczywistości, ponosi nieustanne klęski. Świadectwem tego były późniejsze Obrazy myśli, które samego bohatera i jego świat poetycki ukazują w nowej fazie i w sytuacji jeszcze bardziej krytycznej. Szczególnie znamienną dla Sebyły problematykę przynosił utwór pt. Otwarcie, będący wprowadzeniem do cyklu Obrazu pamięci. Cohater przyznaje się tu otwarcie do porażki. Sądził on, iż jego słowo ma moc stwarzania rzeczywistości, a „żywioł płynny [...] przyjmie kształty dłoni, co go stworzy". Przekonania te okazały się jednak złudne.

rozczarowaniu i zawodowi bohaterd towarzyszy teraz całkowite zagubienie się w świecie, utracił on oparcie, pogubił wszelkie punkty orientacyjnej Znalazł się znowuN^a dnie, w miejscu mającym cechy śmietnika

i cmentarza, postawiony oko w oko ze swoimi wrogami — szczurami i nocą^Oto wyznanie bohatera:

I już nie wiem, gdzie jestem. Piwnica i pleśń,

Dołem smyrgają szczury, drzewa płyną górą.

Jeden z następnych fragmentów wiersza sięga po motywy mitologiczne, by tym mocniej uwypuklić siłę sper-sonifikowanych ciemności

...I usłyszysz plusk

fali Styksu wszechwładnej, łopot dusz skrzydlatych, i ciemne tchnienie nocy otruje ci mózg truciznami miesięcznej poświaty.

^fSebyła i teraz więc dobiera słowa o wybitnie ujemnych Wartościach i skojarzeniach, jednorodne znaczeniowo. Piwnica, pleśń, trucizna, noc, szczury. Ten ostatni motyw powraca w zakończeniu utworu, staje się też on głównym składnikiem wizji świata oraz ukazanego losu zbiorowego i jednostkowego człowieka. Człowiek ukazany tu został w poniżeniu, nabrał cech animalnych („na wielkich placach wyją ludzkie stad a”), tryumfują natomiast te siły, z którymi daremnie — jak się okazało — walczył poprzednio szczurołap: /

Drżą rozcinane chmury i płyną fortece po morzach a po wielkiej i wezbranej rzece głów ludzkich stada szczurów płyną, stada szczurów łaknących krwi.

Stado zwierzęce zatryumfowało więc nad stadem ludzkim, znalazło się bowiem ponad nim. Człowiek jest tu podwójnie zagrożony — przez żywioł wodny i przez inwazję szczurów/JMówi o tym zarówno semantyka obrazów, jak i cecny kreowanej w wierszu przestrzeni.

^Kształtowanie takiej, wizji rzeczywistości świadczyło o utrwaleniu sięsw twórczości Sebyły pesymisty- '

153