img142

Jeżeli chodzi o pierwszą z tych kategorii, to należy zaznaczyć, że określony w art. 44 § 2 k.k, przepadek obejmuje narzędzia przestępstwa w sensie ścisłym [ (insinimenla sceleris), czyli przedmioty specjalnie wytworzone lub przysposo-i bione do popełniania przestępstw (np. wytrychy, łomy, urządzenia do nielegalnej i produkcji alkoholu), jak również przedmioty służące do użytku w celach nie-przestępnych, którymi sprawca posłużył się do popełnienia przestępstwa (np. legalne urządzenia kserograficzne wykorzystane do fałszowania pieniędzy, siekiera, którą użyto do zabójstwa). Użyty przez ustawę zwrot „służyły" lub „były przeznaczone" wskazuje, że przesłanką orzeczenia przepadku narzędzi jest przestępstwo umyślne (nie stanowi więc narzędzia np. przedmiot zrzucony przez robotników budowlanych przez nieuwagę, który zranił przechodnia).

Wykładnia pojęcia narzędzi przestępstwa wywoływała w doktrynie i praktyce poważne wątpliwości dotyczące pojazdu użytego przez sprawcę przestępstwa. Niewątpliwie pojazd staje się narzędziem przestępstwa (a nie tylko środkiem transportu), jeżeli został specjalnie przystosowany do przewozu przedmiotów przestępstwa (wyposażony w skrytki, schowki itp.) albo gdy przedmioty te zostały w nim ukryte w miejscu nieprzeznaczonym do przewożenia rzeczy (w zbiorniku na benzynę, w komorze silnikowej). W każdym innym wypadku należy szczegółowo rozważyć, czy pojazd został użyty jedynie jako środek transportu (np. do przewozu przestępców, skradzionych łupów), czy wprost jako narzędzie (np. do celowego potrącenia osoby, zabronionego przewozu narko-

¹ Znaczenie gwarancyjne ma art. 44 §-3 k.k., zgodnie z którym przepadku przedmiotu użytego do popełnienia przestępstwa nie stosuje się, jeżeli byłoby to niewspółmierne do wagi popełnionego przestępstwa. W takiej sytuacji sąd może orzec nawiązkę na rzecz Skarbu Państwa (w wysokości określonej w art. 48 k.k.).

Przepadek przedmiotów użytych do popełnienia przestępstwa oraz pochodzących z przestępstwa, które nie stanowią własności sprawcy, orzec można tylko w wypadkach przewidzianych w ustawie (dotyczy to np. urządzeń wykorzystywanych do nielegalnej produkcji alkoholu, środków odurzających, fałszowania pieniędzy). W razie współwłasności orzeka się przepadek udzia-łu należącego do sprawcy lub przepadek równowartości tego udziału (art. 44

r

! Jeżeli chodzi o przedmioty pochodzące z przestępstwa, to obowiązujący ; Kodeks ogranicza przepadek tych przedmiotów do pochodzących bezpośrednio z przestępstwa (art. 44 § 1). W razie spowodowania przez sprawcę nie-i możności orzeczenia przepadku przedmiotów pochodzących bezpośrednio