img196

172

d) Inscenizacje - symulacje bez cech rywalizacji

W przedmiotach humanistycznych przykładem symulacji może być odtworzenie ważnych wydarzeń historycznych: bitew, tworzenia paktów i porozumień; wydarzeń politycznych, które miały miejsce, bądź mogłyby mieć miejsce gdyby...; inscenizowanie wydarzeń istotnych dla danej sprawy, ale o których rzeczywistym przebiegu nic nie wiemy; różnego rodzaju przedstawienia dramatyczne na lekcjach języka polskiego itd.

flstotnym czynnikiem tej metody jest odtwarzanie przez ucznia zachowań jakiejś postaci. Może to być rola osoby rzeczywistej, kiedyś lub obecnie żyjącej - są to inscenizacje o bardziej realnym charakterze nadające się do odtwarzania wydarzeń historycznych, biografii sławnych ludzi, funkcjonowania instytucji i organizacji itd. Inscenizacje o zabarwieniu fikcyjr_ nym,szczególnie często stosuje się w odtwarzaniu utworów literackich, i scenek z życia codziennego. Swój początek biorą z dziecięcych zabaw tematycznych (np. zabawa w sklep; lalką, która jest „dzieckiem”; zabawa w szkołę, do której chodzi starsze rodzeństwo itd.). Najdojrzalszą postacią inscenizacji jest teatr dorosłych z wszystkimi jego odmianami. Pewnym wariantem inscenizacji szkolnej jest drama. $

Inscenizacje zwane są też czasami grami funkcyjnymi lub grami roli (.Rollenspielen). Uczący się, odgrywając role, przejmują osobowości lub tylko pewne cechy postaci, które wyrażają w zachowaniach, dyskusji tak, jakby to miało miejsce w rzeczywistości, gdyby byli daną osobą. Element gry polega właśnie na tym, że uczestnicy starają się rzetelnie zachowywać tak, jakby to działanie odbywało się w rzeczywistości. Przyjmując różne role społeczne, starają się poprzez wymianę zdań z innymi grającymi tak przedstawić swoje (lub reprezentowanej grupy) stanowisko, aby osiągnąć zamierzone cele, ustalone przez nauczyciela. Dlatego między uczestnikami tak rozumianej gry zachodzi konflikt interesów. Często gra wymaga od ucznia samodzielnego podejmowania decyzji, by gra toczyła się zgodnie z wytyczonymi celami.    7. =:

Cechą symulacji procesów społecznych jest to, że ich przebieg jest w znacznym stopniu nieprzewidywalny. Przypomina on dramę. Można jednak powiedzieć, że im bardziej szczegółowy scenariusz symulacji (a tym samym im mniej swobody pozostawia uczestnikom), tym bardziej oddala się od ćwiczeń dramowych. Scenariusz symulacji musi być na tyle szczegółowy, aby uczniowie nie wprowadzili procedur i zdarzeń (a także ról)

\

spoza modelu. W dramie nie ma scenariusza, co oznacza, że grającemu nie sugeruje się, jak ma grać. Natomiast w symulacji stosuje się scenariusz, a ewentualne role, w których występują uczniowie są obciążone pewnymi stereotypami, są bardziej charakterystyczne niż indywidualne. Role w symulacji bywają dalekie od bezpośrednich doświadczeń uczniów.

„Granie tej czy innej roli oznacza podporządkowanie się systemowi reguł funkcjonujących w obrębie tych struktur życia społecznego, w jakich ta postać funkcjonowała lub mogłaby funkcjonować” [58],

Inscenizacje, podobnie jak inne odmiany symulacji, odbywają się w warunkach sztucznych, są modelem rzeczywistości, którą pragną odtworzyć. Bierze w nich udział tylko część uczniów, inni z konieczności stają się widownią, która ma przydzielone skromniejsze role obserwatorów.

„Większość gier symulacyjnych rozwija twórczość o charakterze dy-wergencyjnym. Proces tworzenia dywergencyjnego przyjmuje w grach często postać działalności artystycznej. Ma to miejsce w teatralnym odgrywaniu roli, w grach słabo ustrukturyzowanych” [67].

Do przeprowadzenia zajęć metodą inscenizacji potrzebny jest środek dydaktyczny - scenariusz, przypominający w swej formie scenariusz literacki. Jej autorem jest najczęściej sam nauczyciel prowadzący zajęcia. On także przygotowuje niezbędne rekwizyty czy kostiumy. Sama inscenizacja jest raczej improwizacją aktorską uczniów niż profesjonalnym przedstawieniem teatralnym, zresztą nie taki powinien być cel działań dramatycznych w szkole. Chodzi tu nie tyle o jakość tej z konieczności amatorskiej gry, lecz o treść scenki (skeczu). „Po inscenizacji rozpoczyna się dyskusja oceniająca zaaranżowane zdarzenie, którą zwykle rozpoczynają „widzowie” świadomi celu inscenizacji, której przed chwilą byli świadkami. Dyskusja ta winna doprowadzić do uzgodnionej, w pełni wspólnej oceny zainscenizowanego problemu” [79].

Skoro w klasie szkolnej na ogół obserwatorzy liczebnie przeważają nad grającymi, szczególnie istotne jest właściwe ukierunkowanie dyskusji przez nauczyciela i poważne potraktowanie przez „aktorów” przydzielonych ról. Symulowane zdarzenie powinno być przeżyciem dla wszystkich uczniów.

pTak rozumiana metoda inscenizacji winna posiadać następujące ogniwa: Faza 0    - ustalenie celów dydaktycznych, dobór materiału - problemu

do inscenizacji.