img197 (11)

poza językową wyrazu (tj. wyobrażeniem przedmiotu lub jego cechy) pogłębia się. Dzięki temu słowo mówione i odpowiadający mu wyraz czytany stanowią jedność: jedność brzmienia i treści, czyli znaczenia leksykalnego i gramatycznego¹. Treść wyobrażenia pozajęzy-kowego, tzn. treść znaczeniowa wyrazu zależna jest jednak zawsze od tego, które ze znaczeń powstaje w świadomości osoby czytającej.

* L. O. Bieżników Pojęcie i słowo. Warszawa 1960, PWN.

II. Nauka czytania 1. PSYCHOLOGICZNE PRZESŁANKI GOTOWOŚCI DO NAUKI CZYTANIA

Do podstawowych warunków, od których zależy możliwość rozpoczęcia nauki czytania, należy dojrzałość umysłowa dziecka i prawidłowy rozwój mowy oraz sprawność fizyczna. Gotowość dziecka do podjęcia nauki w szkole przyjęto nazywać dojrzałością szkolną. Dziecko dojrzałe do nauki szkolnej rozumie się więc — według definicji S. Szumana¹ — jako dziecko, „które osiągnęło taki poziom rozwoju psychicznego, społecznego i fizycznego, który czyni je wrażliwym (czyli zainteresowanym i chętnym) i podatnym na nauczanie i wychowanie”. Termin „poziom rozwoju psychicznego’ oznacza ogół procesów poznawczych, a więc postrzeganie, wyobraźnię, uwagę, pamięć i myślenie.

Spośród kryteriów dojrzałości szkolnej wysuwa się jako kryterium podstawowe odpowiedni rozwój umysłowy, poziom intelektu umożliwiający ujmowanie zwiążków przyczynowo-skutkowych, rozumienie symboli graficznych (niezbędne zwłaszcza w nauce czytania i pisania oraz w nauce matematyki) oraz przechodzenie od konkretu do abstrakcji i dokonywanie słuchowej i wzrokowej analizy oraz syntezy słów, W zakresie procesów poznawczych konieczne jest osiągnięcie przez dziecko zdolności koncentracji uwagi do-

43

1

S! Szuman O dojrzałości szkolnej dzieci siedmioletnich.. W: Materiały do nauczania psychologii. Pod red. L. Wołoszynowej. Seria II t. 5. Warszawa 1970, PWN.