img198 (12)

wolnej przez czas dłuższy niż w okresie przedszkolnym oraz zdolności zapamiętywania i uczenia się. Niezbędnym warunkiem uczenia się jest przy tym posiadanie odpowiedniego zasobu słów i umiejętności słownego wyrażania swoich myśli w sposób w pełni zrozumiały dla otoczenia. Przy wykonywaniu czynności manualnych ważny jest odpowiedni poziom rozwoju koordynacji wzrokowo-ruchowej.

Prawidłowo funkcjonujący intelekt daje dziecku możność pełnego rozumienia otrzymywanych informacji, pytań i poleceń oraz przyswajania wiedzy.

W zakresie dojrzałości społecznej oczekuje się od dziecka rozpoczynającego naukę szkolną umiejętności harmonijnego, bezkonfliktowego współdziałania z rówieśnikami, zarówno w zabawie, jak i w nauce. Ważna jest tu przede wszystkim zdolność do uczestniczenia w zespołowym wykonywaniu zadań i uznawania równouprawnienia rówieśników. Istotnym składnikiem dojrzałości społecznej jest też wytrwałość w pracy zbiorowej i indywidualnej oraz umiejętność podporządkowywania się poleceniom i regulaminowi szkolnemu.    '

Pod względem dojrzałości emocjonalnej dziecko powinno osiągnąć umiejętność dostatecznego panowania nad sobą w sytuacjach trudnych oraz opanowywania różnych reakcji emocjonalnych, które mogłyby utrudnić życie i pracę w szkole, a także umiejętność przejścia od sytuacji domowej do szkolnej, w której każde dziecko jest tylko jednym z wielu.

Fizyczna dojrzałość sżkolna wyraża się prawidłowością rozwoju fizycznego, odpowiadającego cechom właściwym wiekowi dziecka, dobrą sprawnością ruchową, prawidłowym funkcjonowaniem systemu nerwowego, ze szczególnym podkreśleniem poziomu rozwoju analizatorów, a także zdrowiem.

Przy rozpatrywaniu kryteriów dojrzałości szkolnej dziecka trzeba pamiętać o równorzędnej wadze wszystkich zakresów dojrzałości, tylko bowiem pełna pod każdym z wymienionych wyżej względów dojrzałość dziecka może gwarantować jego powodzenie w nauce. Szczególną uwagę należy zwrócić na znaczenie dojrzałości emocjonalnej i społecznej, z reguły bowiem jakiekolwiek niedostatki w tych ważnych zakresach życia dziecka w znacznym stopniu utrudniają, a niekiedy nawet uniemożliwiają prawidłowy przebieg nauki szkolnej, zwłaszcza w klasie I.

Do rozpoczęcia nauki czytania niezbędne jest — ogólnie biorąc — spełnienie wszystkich wymienionych wyżej warunków, a głównie prawidłowy rozwój mowy. Specjalnego znaczenia nabiera tutaj zakończenie procesu rozwoju mowy w zakresie artykulacji oraz opanowanie dostatecznego zasobu słów w słownictwie biernym i czynnym. Od stopnia opanowania artykulacji zależy poprawność czytania (i umiejętność czytania w ogóle), a dostateczny zasób słownictwa umożliwia rozumienie czytanego tekstu oraz posługiwanie się nim w różnego rodzaju ćwiczeniach w czytaniu i pisaniu.

2. ĆWICZENIA PRZYGOTOWUJĄCE DO NAUKI CZYTANIA

Właściwą naukę czytania powinien poprzedzać okres ćwiczeń wstępnych. Do czynności objętych tymi ćwiczeniami należy kształcenie słuchu fonematycznego, sprawdzanie i doskonalenie artykulacji oraz wyrabianie umiejętności dokonywania analizy i syntezy wzrokowej, słuchowej i mięśniowo-ruehowej.

Kształcenie słuchu fonematycznego polega na ćwiczeniach, w których dziecko dokonuje rozróżnienia w brzmieniu głosek pod jakimś względem przeciwstawnych, np. dźwięcznych i bezdźwięcznych, twardych

45