img238 (11)

24

Druidzi

skową w rozwiązaniu wewnętrznych problemów Wyspy, ale ze względu na niemożność opanowania północnej Brytanii, plany zdobycia Irlandii Agrykola musiał odłożyć na później.

W czasach gdy chrześcijaństwo stało się religią państwową w Imperium Rzymskim, myśl chrześcijańska prawie całkowicie wyparła pogańską religię celtycką. Tylko Irlandia i północna Brytania pozostawały do piątego wieku pogańskie, natomiast Galia i południowa Brytania przyjęły chrześcijaństwo bardzo wcześnie.

Gdy Rzymianie wycofali się z Brytanii, ponownie stała się ona krajem celtyckim. Świat celtycki znacznie zmalał. Celtowie zniknęli prawie zupełnie z Galii Przedalpejskiej i Iberii, nie istniało już osadnictwo celtyckie wzdłuż doliny Dunaju. Nawet Galatowie, jeszcze w czwartym wieku n.e. posługujący się językiem celtyckim, powoli asymilowali się z innymi narodami, by w dziewiątym wieku całkowicie zniknąć. Sama Galia pozostawała dwujęzyczna i według słów Sydoniusza (Sidonius Apollinarius) dopiero w piątym wieku znaczniejsze rodziny galijskie usiłowały pozbyć się „zaskorupiałej mowy celtyckiej”.

Świat celtycki stanął przed nowym zagrożeniem. Wskutek najazdów Jutów, Anglówi Sasów część ludności celtyckiej dzisiejszej Anglii wyginęła, część została zmuszona do kolejnych migracji dalej na północ, na zachód do Irlandii lub na kontynent. Na Wyspach Brytyjskich ludność celtycka utrzymała się do dzisiejszych czasów tylko w Walii, Szkocji i Kornwalii. Uchodźcy na kontynencie osiedli głównie w północnej Hiszpanii i Armoryce, zwanej małą Brytanią, obecnie Bretanią, gdzie celtyccy potomkowie przetrwali do czasów współczesnych. W tym samym czasie tereny Galii opanowywali spokrewnieni z germańskimi Anglami i Sasami Frankowie. We współczesnym języku francuskim przetrwało wiele słów pochodzących z celtyckiego języka galijskiego.

Zarówno Anglia, jak i Francja aż do czasów najnowszych usiłowały ludność celtycką podbić i całkowicie zasymilować. Dziś Celtowie zamieszkują wyspy i wybrzeża północno-zachodniej Europy, stanowią szesnastomilionową populację, z której tylko dwa i pół miliona osób posługuje się którymś z języków celtyckich. Z cywilizacji dominującej ongiś w całej północnej Europie przy życiu pozostali tylko najbardziej odporni.

Celtycki system kastowy, jak już wspomnieliśmy, nie różnił się w swej wczesnej fazie od innych indoeuropejskich systemów społecznych i wykazywał podobieństwa do systemu hinduskiego. Źródła greckie i rzymskie często ukazywały Celtów jako dumnych, bitnych wojowników, nie douczonych, niepiśmiennych, oddających się dziecięcym rozrywkom i często pijanych. Często określano ich jako „szlachetnych dzikusów”. Ten obraz utrwalił się w naszych wyobrażeniach, lecz znacznie odbiega od prawdy. Od czasów kultury pól popielnicowych Celtowie zajmowali się rolnictwem i pasterstwem, uprawiali ziemię, a ich społeczność charakteryzowała się dobrze zorganizowaną strukturą. Wbrew temu, co utrzymują niektórzy, Celtowie nie prowadzili wędrownego trybu życia,